Είναι Τέχνη η Φωτογραφία;

Εισαγωγή

Υπολογίζεται ότι η ανθρωπότητα βγάζει 5.3 εκατομμύρια φωτογραφίες την ημέρα. Συνολικά για το 2024 υπολογίζεται ότι τραβήχτηκαν 1,94 τρισεκατομμύρια φωτογραφίες.

Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μοιράζονται 14 δισεκατομμύρια εικόνες καθημερινά μέσω των social media. Το WhatsApp έχει την πλειοψηφία με 6,9 δισεκατομμύρια εικόνες ημερησίως, ακολουθούμενες από 3,8 δισεκατομμύρια στο Snapchat, 2,1 δισεκατομμύρια στο Facebook και 1,3 δισεκατομμύρια στο Instagram. Το Flickr έχει λιγότερο μερίδιο, με μόνο περίπου 1 εκατομμύριο εικόνες που μοιράζονται καθημερινά.

Τα παραπάνω νούμερα κατατάσσουν την φωτογραφία ως το πιο ευρύ και προσιτό μέσο δημιουργικής έκφρασης της εποχής μας. Άλλωστε, μέσα σε μια πορεία 200 ετών, η συνεισφορά της στον ανθρώπινο πολιτισμό είναι εδραιωμένη.

Παρόλα αυτά υπάρχει άρνηση, από ορισμένους, στο να συμπεριληφθεί η φωτογραφία ως μορφή Τέχνης. Αρκεί κάποιος να ξεφυλλίσει βιβλία θεωρίας και ιστορίας της τέχνης, και θα αντιληφθεί την πολύ μικρή, έως μηδενική, παρουσία της φωτογραφίας σε αυτά.

Ένας λόγος για αυτή την άρνηση είναι ιστορικός. Η φωτογραφία δεν είχε εφευρεθεί όταν ξεκίνησαν οι προβληματισμοί και οι συζητήσεις για το τι είναι Τέχνη. Ένας δεύτερος λόγος είναι το καθεαυτό πλεονέκτημα της φωτογραφίας. Από την εποχή της εφεύρεσης της υπήρξε ένα προσιτό μέσο δημιουργικής έκφρασης, κάτι που δημιούργησε, ειδικά στην εποχή μας, έναν οπτικό υπερκορεσμό, με αποτέλεσμα μια απονεύρωση απέναντι σε, ομολογουμένως, εξαιρετικές φωτογραφίες.

Είναι λοιπόν η φωτογραφία μια μορφή Τέχνης;

Τι είναι τέχνη;

Η τέχνη στην εποχή μας διακρίνεται σε διάφορες μορφές που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Έχουμε, έτσι, μεταξύ άλλων:

• Την αρχιτεκτονική∙ την επιστήμη και τέχνη σχεδιασμού κτηρίων με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες, αλλά και την αισθητική πλευρά του χώρου.

• Τις εικαστικές τέχνες∙ τις τέχνες δηλαδή που προσπαθούν να αναπαραγάγουν, να αναπαραστήσουν τον ορατό κόσμο, π.χ. η ζωγραφική, η γλυπτική (πλαστική τέχνη, που αποδίδει τις μορφές τρισδιάστατες ή σαν τρισδιάστατες), η φωτογραφία.

• Τις τέχνες του λόγου (ποίηση, πεζογραφία).

• Τη δραματική τέχνη (θέατρο).

• Τη μουσική.

• Το χορό∙ το καλλιτεχνικό είδος που χρησιμοποιεί το σώμα ως μέσο εκφράσεως διαθέσεων και αισθημάτων σύμφωνα με ορισμένες αρχές.

• Τον κινηματογράφο, που έχει χαρακτηριστεί ως η έβδομη τέχνη.

• Τα κόμικς.

Παρόλο το εύρος της τέχνης είναι δύσκολο να δοθεί ο ακριβής ορισμός της. Ο χαρακτηρισμός μιας δημιουργικής προσπάθειας ως τέχνη διαφέρει μέσα στον χρόνο και μεταξύ πολιτισμών.

Ένας ορισμός θα μπορούσε να είναι η ανθρώπινη δημιουργία, το αποτέλεσμα της οποίας έχει μορφή και ομορφιά.

Το όμορφο ορίζεται ως η χαρά στην απόλαυση της μορφής, που παρουσιάζει αρμονική ενότητα των μελών. Είναι η έγερση αισθήσεων, πνεύματος και φαντασίας στην θέα ενός αντικειμένου. Προξενεί ευχάριστη συγκίνηση, στα ανθρώπινα μέτρα.

Ένα πρόβλημα, στις εικαστικές τέχνες, είναι πως συχνά συγχέεται η ομορφιά του θέματος με την ομορφιά της εικόνας, ενώ είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Μια εικόνα με άσχημο θέμα, ανάλογα με τον τρόπο που θα αποδοθεί, μπορεί να είναι εξαιρετικά ελκυστική. Εναπόκειται στον καλλιτέχνη να δημιουργήσει μια καλαίσθητη εικόνα και στον θεατή να αντιπαρέλθει την αρχική αποστροφή του και να αφιερώσει περισσότερο χρόνο για να ανακαλύψει την εσωτερική ομορφιά του έργου. Στις παρακάτω εικόνες οι μορφές του νεαρού αγοριού και κοριτσιού είναι αυτομάτως πιο ελκυστικές. Αν όμως αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο και παρατηρήσουμε πιο προσεκτικά τις εικόνες των ηλικιωμένων γυναικών θα ανακαλύψουμε πως είναι όμορφες οπτικά και εννοιολογικά.

Portrait of Artist Son Nicolas, 1621 Peter Paul Rubens

Portraits of Mother, by Albrecht Durer, 1510-1514

Afghan Girl, Steve McCurry, 1984

Elva, Réhahn, Havana, Cuba

Θα μπορούσαμε, εναλλακτικά, να ορίσουμε την τέχνη ως κάθε δημιουργική έκφραση που μέσα σε ένα έργο αποτυπώνει την ψυχική κατάσταση, τα συναισθήματα, τις ιδέες, ή τον οραματισμό του καλλιτέχνη.

Η προσωπική μου αντίληψη είναι ένας συγκερασμός των δύο παραπάνω ορισμών. Ενώ η αισθητική απόλαυση είναι σημαντική, η τέχνη επεκτείνεται περαιτέρω, στην απόδοση συναισθημάτων (θετικών ή αρνητικών), σκέψεων και προβληματισμών, με τέτοιο τρόπο ώστε να επηρεάζει τις σκέψεις, τις αισθήσεις και την φαντασία του θεατή.

Από τον μεταφέρει στην απέραντη ομορφιά του φυσικού κόσμου:

Jean Baptiste Camille Corot, Printemps, la saulaie

Andy Mumford, Iceberg City in Fon Fjord at Sunset

Στην φρίκη του πολέμου:

Πάμπλο Πικάσο, Γκουέρνικα

Napalm attack, The Terror of War, Nick Ut, Βιετνάμ, 1972

Σχέση Καλλιτέχνη - Κοινού

Η σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και θεατών οφείλει να είναι μια αμφίδρομη διαδικασία. Ο καλλιτέχνης θα πρέπει να προσελκύει το ενδιαφέρον του κοινού, να του εγείρει συναισθήματα και να του αποκαλύπτει νέα νοήματα. Ταυτόχρονα η αντίδραση των θεατών, η κριτική τους, προσφέρει στον καλλιτέχνη νέες οπτικές γωνίες.

Η δημιουργικότητα είναι πάντα μια σύμπραξη, το αποτέλεσμα που παράγει ένα μυαλό σε σύμπραξη με άλλα.

Υποκειμενικότητα και αντικειμενικότητα της τέχνης.

Από την παραπάνω προσπάθεια ορισμού της τέχνης αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πως η τέχνη ενέχει στοιχεία αντικειμενικότητας και υποκειμενικότητας.

Για παράδειγμα στις εικαστικές τέχνες, κάποια στοιχεία μιας εικόνας είναι σαφώς αντικειμενικά, απτά και μετρήσιμα – η τοποθεσία της εικόνας, το θέμα (πρόσωπο, κτίριο, ποτάμι κτλ) οι καιρικές συνθήκες, η κατεύθυνση και η ένταση του φωτός και το τονικό εύρος του κάδρου.

Ταυτόχρονα είναι, ως ένα βαθμό, υποκειμενική καθώς αγκαλιάζει όχι μόνο την τεχνική, αλλά και την φαντασία. Ο καλλιτέχνης αναδεικνύει το θέμα μέσα από το πρίσμα της ψυχικής διάθεσης και των συναισθημάτων του. Η ανταπόκριση των θεατών είναι εξίσου υποκειμενική, καθώς ο αντίκτυπος μιας εικόνας επάνω τους εξαρτάται από τα βιώματα και την προσωπικότητα τους. Διαφορετικοί άνθρωποι θα ανταποκριθούν διαφορετικά στην ίδια εικόνα. Αυτή η απροσδιοριστία είναι κοινή σε όλες τις μορφές της τέχνης.

Καλλιτεχνική αξία μιας δημιουργίας

Εξ’ αιτίας των υποκειμενικών στοιχείων της τέχνης, ο ακριβής ορισμός της είναι δύσκολος. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο είναι ακόμα πιο δύσκολο είναι να ξεχωρίσουμε την καλή από την κακή τέχνη.

Η κλασσική τέχνη υπέκειτο σε περιορισμούς στην θεματολογία αλλά και στις τεχνικές. Βασιζόταν σε πρότυπα αισθητικής και οι δημιουργοί κρίνονταν βάση της υπακοής τους στους κανόνες σύνθεσης και του επιπέδου της τεχνικής τους. Κάποτε οι καλλιτέχνες που το κοινό γνώριζε και θαύμαζε, ήταν φανατικά αντίθετοι στις ριζοσπαστικές καινοτομίες.

Στην πορεία των χρόνων υπήρξαν δημιουργοί που αντιτάχθηκαν στους κανόνες και τα πρότυπα της εποχής τους και δημιούργησαν τα δικά τους ρεύματα, πολλά από τα οποία αρχικά αντιμετωπίστηκαν εχθρικά από κοινό και κριτικούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι, που ενώ σήμερα είναι διάσημοι, αρχικά αντιμετωπίσθηκαν με χλευασμό. Μπορεί κανείς να φανταστεί το θάρρος, αλλά και την πικρία αυτών των καλλιτεχνών.

Impression, Sunrise, Claude Monet, 1872

Σήμερα σχεδόν όλοι οι ρόλοι αντιστραφήκαν. Όλοι οι θεσμικοί οργανισμοί υποστηρίζουν αυτό που λανθασμένα πια λέγεται αντικομφορμιστική τέχνη. Καμία εκκεντρικότητα δεν προκαλεί ούτε καν ξαφνιάζει. Κάθε πειραματισμός γίνεται δεκτός από το κοινό και τον τύπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Comedian του Maurizio Cattelan, ουσιαστικά μια φρέσκια μπανάνα κολλημένη σε τοίχο με κολλητική ταινία. Έτυχε θερμής υποδοχής από συστημικά μέσα όπως το Newsweek, CBS News, New York Post κ.α. και έφτασε να πωληθεί στο αστρονομικό ποσό των $5,200,000. Ή ο πίνακας White Painting του Robert Rauschenberg, οποίος εκτίθεται στο San Francisco Museum of Modern Art, και αποτελείται από τρεις κενούς καμβάδες.

Comedian, Maurizio Cattelan, 2019

White Painting, Robert Rauschenberg

Xωρίς αισθητικά κριτήρια, όμως, πως μπορούμε να προσδιορίσουμε και να ξεχωρίσουμε την ποιότητα από την κατωτερότητα;

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υπάρχει κάποιος τρόπος για να ορισθεί η καλλιτεχνική αξία μιας δημιουργίας;

Προσωπικά με βρίσκει σύμφωνο η θέση που έχει λάβει ο E. H. Gombrich στο βιβλίο του Το χρονικό της Τέχνης: “Δεν υπάρχει στα αλήθεια Τέχνη. Υπάρχουν μόνο καλλιτέχνες – δηλαδή άντρες και γυναίκες που έχουν προικιστεί με το θαυμαστό χάρισμα να ξέρουν πως να ζυγιάζουν χρώματα και σχήματα ώσπου να πετύχουν «τη σωστή εντύπωση» και, ακόμα πιο σπάνια, που η ακεραιότητα του χαρακτήρα τους δεν τους αφήνει να ικανοποιούνται με μισές λύσεις, αλλά τους σπρώχνει να προτιμούν από την εύκολη εντύπωση και την επιπόλαιη επιτυχία το μόχθο και την αγωνία που απαιτεί η τίμια δουλειά.”

Αυτή η ειλικρινής και κοπιώδης στάση του καλλιτέχνη μπορεί να κάνει το έργο του να περάσει το υπέρτατο τεστ της καλλιτεχνικής αξίας. Το τεστ του χρόνου. Του πόσο καλά αντέχει την κριτική κοινού και ακαδημαϊκών μέσα στα χρόνια.

Είναι ένα τεστ που μπορούμε να το κάνουμε, από την σκοπιά του θεατή. Για παράδειγμα, μια συγκεκριμένη φωτογραφία που αρχικά μας εντυπωσίασε συνεχίζει να μας επηρεάζει όσο περνούν οι μήνες ή τα χρόνια; Αυτή η εικόνα προκαλεί νέα ή ανανεωμένη προσωπική, κοινωνική ή καλλιτεχνική σημασία κάθε φορά που την βλέπουμε;

Μια τέτοια εικόνα για εμένα είναι “Η Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα” της φωτογράφου Νέλλη. Όσος καιρός να περάσει, πάντα με εντυπωσιάζει η αποτύπωση της ομορφιάς του ανθρώπινου σώματος, της ελευθερία της κίνησης, σε πλήρη αρμονία με το πνεύμα των αρχαίων μαρμάρων!

Nelly’s, Η Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα, Αθήνα 1929

Η ικανότητα μιας εικόνας να προσελκύει το ενδιαφέρον του θεατή και να αποκαλύπτει νέο νόημα πολύ καιρό αφού το έργο γίνει οικείο είναι η απόλυτη επιθυμία κάθε φωτογράφου – και μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό της φωτογραφίας ως τέχνης.

Η φωτογραφία ως τέχνη

Από την απαρχή της φωτογραφίας, οι καλλιτέχνες, κυρίως οι ζωγράφοι, την θεωρούσαν περισσότερο ως τεχνική της χημείας και της οπτικής και την εκλάμβαναν ως απειλή για την «πραγματική τέχνη».

Ως απάντηση στους ισχυρισμούς ότι μια φωτογραφία δεν ήταν τίποτα άλλο από μια απλή καταγραφή της πραγματικότητας άνθισε ως κίνημα, περίπου από το 1885 έως το 1915, ο πικτοριαλισμός, τον οποίο ακολούθησαν ορισμένοι φωτογράφοι μέχρι και τη δεκαετία του 1940. Ξεκίνησε ως ένα κίνημα για την προώθηση της φωτογραφίας ως μορφής τέχνης. Οι πικτοριαλιστές άσκησαν σημαντικό καλλιτεχνικό έλεγχο στις φωτογραφίες τους. Μερικοί τοποθέτησαν τα θέματα τους με αυστηρή πόζα, όπως στην κλασική ζωγραφική, και χειραγωγούσαν προσεκτικά τις εικόνες τους στο σκοτεινό θάλαμο για να δημιουργήσουν επιτηδευμένες συνθέσεις. «Ζωγράφιζαν» με το να δημιουργούν π.χ. κουνημένες φωτογραφίες, θαμπές (εκτός εστίασης ή μέσα από ένα πλέγμα), με αρκετό κόκκο. Πολλά από τα έργα τους είχαν μουντή, ατμοσφαιρική εμφάνιση, απαλύνοντας τον ρεαλισμό της φωτογραφίας υψηλής ευκρίνειας. Σημαντικοί εκπρόσωποι: Alfred Stieglitz, Edward Steichen, Gertrude Käsebier. Ειδικά ο Alfred Stieglitz έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προώθηση και ανάπτυξη του κινήματος. Αυτό το έκανε μέσω της της εμπλοκής του στην ομάδα Photo-Secession. Το κίνημα ξεκίνησε από την Ευρώπη, με τη Γαλλία να είναι ένα από τα κύρια κέντρα του. Αργότερα κέρδισε δημοτικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιτρέποντας στο Photo-Secession να ανθίσει.

Petrocelli, Joseph: The Curb Market - New York, 1920

The Manger (Ideal Motherhood), Gertrude Käsebier,1899

Paul Haviland, Doris Keane, 1912

Henry Peach Robinson (1830-1901): “Fading Away”.

Σύνθεση που συνδυάζει 5 μεμονωμένα αρνητικά. Έμεινε στην ιστορία ως η δημοφιλέστερη φωτογραφία του συγκεκριμένου δημουργού.

Η αντίδραση στον πικτοριαλισμό δεν άργησε να έρθει, με την μορφή μιας νέας προσέγγισης στη φωτογραφία, που έχει πάρει διάφορα ονόματα: Καθαρή Φωτογραφία, Νέος Ρεαλισμός, Νέα Φωτογραφία, Νέα Αντικειμενικότητα. Με οξύτητα, χωρίς ακραίους φωτισμούς ή γωνίες λήψης και με ένα απλό, συνήθως μετωπικό τρόπο, φωτογραφίζουν με ντοκουμενταρίστικη αντικειμενικότητα θέματα που για αυτούς έχουν ενδιαφέρον και σίγουρα δεν είναι εξεζητημένα ή σκηνοθετημένα. Αυτοί οι φωτογράφοι νιώθουν ότι η δύναμη της φωτογραφίας είναι αυτό που μπορεί εξορισμού να κάνει σωστά: μια καλή, καθαρή, ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας (αυτής που βρίσκεται απέναντι από το φακό). Νιώθουν αυτοπεποίθηση για την τέχνη τους που είναι αυτόνομη, με τα δικά της εκφραστικά μέσα και δεν χρειάζεται να δανειστεί από άλλες τέχνες (βλ. ζωγραφική). Αν και ορισμένοι εκλαμβάνουν τον όρο ως έλλειψη χειραγώγησης, στην πραγματικότητα οι φωτογράφοι του ρεύματος εφάρμοσαν πολλές τεχνικές σκοτεινού θαλάμου για να βελτιώσουν την εμφάνιση των εκτυπώσεων τους. Αντί για πραγματική ακρίβεια, ο όρος κατέληξε να υπονοεί μια συγκεκριμένη αισθητική που χαρακτηρίζεται από υψηλότερη αντίθεση και πλούσιο τονικό εύρος, μεγάλο βάθος πεδίου, αποστροφή στο κροπάρισμα και μια έμφαση, εμπνευσμένη από τον μοντερνισμό, στην υποκείμενη γεωμετρική δομή των θεμάτων. Σημαντικοί εκπρόσωποι: Paul Strand, Edward Weston, Ansel Adams. Ενώ οι Alfred Stieglitz και Edward Weston ξεκίνησαν ως πικτοριαλιστές, βοήθησαν στην καθιέρωση αυτού του ρεύματος.

Georgia O’Keeffe and Orville Cox, Ansel Adams, 1937.

Όπως ανέφερε ο ίδιος ο Adams ήταν μια αυθόρμητη καταγραφή “αποφασιστικής στιγμής”, με ζυγισμένο όμως κάδρο.

Nautilus, Edward Weston, 1927.

Ένας από τους πολλούς πειραματισμούς – ο διασημότερος - του Weston με διάφορους συνδυασμούς οστράκων και φόντων.

The Family, Paul Strand, από το βιβλίο πορταίτων Un Paese (1955)

Sand dunes sunrise, Ansel Adams, 1948

Όπως ο Σουρεαλισμός (δεκαετίες 1920-1930). Οι σουρεαλιστές φωτογράφοι, εμπνευσμένοι από το ευρύτερο κίνημα του Σουρεαλισμού, χρησιμοποίησαν τεχνικές όπως η διπλή έκθεση και το φωτομοντάζ. Αυτά βοήθησαν στη δημιουργία ονειρικών και παράλογων εικόνων, εξερευνώντας το υποσυνείδητο. Σημαντικοί εκπρόσωποι: Man Ray, Dora Maar, Claude Cahun.

Man Ray, Anatomies, 1929.

Αυτή η φωτογραφία μετατρέπει το πηγούνι και το λαιμό μιας γυναίκας σε φαλλική μορφή, σύμφωνα με τις φροϋδικές θεωρίες του φετιχισμού.

Claude Cahun, Self-Portrait, 192.

Οι αυτοπροσωπογραφίες της Cahun χρησιμοποιούν πολλαπλές εκθέσεις, κοστούμια και ποικίλες στρατηγικές αυτοπαρουσίασης για να αμφισβητήσουν τη φύση της ατομικής ταυτότητας.

Raoul Ubac, The Secret Gathering, 1938

Ο Raoul Ubac εκμεταλλεύτηκε τα αποτελέσματα των διπλών εκθέσεων και του solarization (ακραία υπερβολική έκθεση του φιλμ, που αντιστρέφει τους τόνους) για να υποδείξει την ικανότητα της φωτογραφίας να αποκαλύπτει μια σουρεαλιστική πραγματικότητα, κρυμμένη από τη συνηθισμένη όραση.

Ένα ακόμη κίνημα το οποίο εμφανίστηκε ως αντίδραση στον πικτοριαλισμό ήταν το κίνημα της ανθρωπιστικής φωτογραφίας. Το κίνημα αυτό εδραιώθηκε στον Μεσοπόλεμο και στη μεταπολεμική περίοδο, ιδιαίτερα στη Γαλλία, και πραγματικά έφτασε στο απόγειο του στην έκθεση φωτογραφίας του Edward Steichen, το 1955, με τίτλο The Family of Man. Με βαθειά πίστη στην εγγενή αξιοπρέπεια όλων των ανθρώπινων όντων, αυτή η φωτογραφική προσέγγιση είχε στόχο να αποτυπώσει γνήσιες και ανόθευτες ανθρώπινες εμπειρίες, συναισθήματα και αλληλεπιδράσεις. Προσπάθησε να ξεπεράσει σύνορα και να αφηγηθεί συναρπαστικές ιστορίες για την ανθρώπινη ύπαρξη. Τελικά, οδήγησε σε μια βαθύτερη κατανόηση και εκτίμηση της ποικιλομορφίας του κόσμου. Σημαντικοί εκπρόσωποι: Henri Cartier-Bresson, Dorothea Lange, Walker Evans.

Dorothea Lange, Migrant Mother, 1936.

Η φωτογραφία αποτυπώνει τις δυσκολίες των εργατών γης που μετανάστευσαν μαζικά στην Καλιφόρνια, αναζητώντας εργασία κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.

Henri Cartier-Bresson, Dancing Refugees at Kurukshetra camp, Punjab, 1947

Robert Doisneau, Le Baiser de l'Hôtel de Ville, 1950

Αυτή η σύντομη, και γι’ αυτό ελλιπής, αναφορά στα φωτογραφικά ρεύματα μπορεί, αν μη τι άλλο, να μας διδάξει την τεράστια σημασία του προσωπικού στυλ. Πολλοί, από τους ιστορικά καταξιωμένους φωτογράφους, ενώ ξεκίνησαν επηρεασμένοι από συγκεκριμένα τάσεις, στην πορεία του έργου τους δεν δίστασαν να πειραματίσουν ή και να μεταπηδήσουν εξ’ ολοκλήρου σε άλλες. Μια βαθύτερη ανάλυση του έργου τους δείχνει πως ακόμα και στις φάσεις όπου ακολουθούσαν πιστά ένα ρεύμα, καθένας τους ανέπτυξε ένα προσωπικό, διακριτό, στυλ.

Τι είναι στυλ; Κατά τον Άλκη Χαραλαμπίδη στο βιβλίο του Τέχνη: Βλέπω – Γνωρίζω – Αισθάνομαι “στυλ είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος με τον οποίο εκφράζεται ένα άτομο, μια ομάδα, η μια ολόκληρη εποχή. Είναι το ύψος τους, συνυφασμένο με την ίδια την ιδέα της δημιουργίας και διακριτό σε όλες τις εκδηλώσεις της, τις εφαρμοσμένες τέχνες και την λογοτεχνία ως την αρχιτεκτονική και την μουσική. Όταν αυτός ο τρόπος χάσει την προσωπική σφραγίδα – ουσιαστικά το ανεπανάληπτο και τη μοναδικότητα του – μεταπίπτει στην κατηγορία του συρμού, της μόδας, δηλαδή της απρόσωπης επανάληψης.”

Επίλογος

Το ερώτημα δεν είναι εάν η φωτογραφία είναι μορφή Τέχνης. Φυσικά και μπορεί να είναι. Παραπάνω παρατέθηκε ένας, μικρός ομολογουμένως, αριθμός καλλιτεχνικών φωτογραφιών. Ταυτόχρονα όμως, υπάρχουν και πολλές αδιάφορες έως κακές φωτογραφίες.

Το σωστό ερώτημα είναι πως θα εμείς θα βγάζουμε φωτογραφίες με καλλιτεχνική υπόσταση.

Η φωτογραφική μηχανή είναι είναι ένα εργαλείο μέσω του οποίου μπορούμε να εκφράσουμε τα ενδιαφέροντα, τις ανησυχίες, την δική μας οπτική στον κόσμο. Για να γίνει αυτό επιτυχημένα απαιτείται συνδυασμός δεξιότητας και δημιουργικότητας.

Η δεξιότητα εμπλέκεται σε δύο επίπεδα: στον σωστό χειρισμό του φωτογραφικού εξοπλισμού και τη δημιουργία ισχυρών συνθέσεων κάδρου.

Ο σωστός χειρισμός του φωτογραφικού εξοπλισμού αφορά την κατανόηση της λειτουργίας των ταχυτήτων του φωτοφράκτη, του διαφράγματος του φακού, της ευαισθησίας του αισθητήρα και πως αυτά επηρεάζουν την επιθυμητή έκθεση. Αφορά στην κατανόηση της εστιακού μήκους των φακών και πως αυτό επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο καδράρουμε το θέμα μας, και πως επηρεάζει την τελική αίσθηση της εικόνας. Αφορά στην κατανόηση του βάθους πεδίου - με ποιες ρυθμίσεις μπορούμε να μειώσουμε ή να το αυξήσουμε.

Σύνθεση κάδρου είναι μια διάταξη των στοιχείων ενός έργου τέχνης έτσι ώστε να σχηματίζεται ένα ενιαίο, αρμονικό σύνολο. Ο φωτογράφος, όπως και κάθε καλλιτέχνης, τακτοποιεί προσεκτικά τη σκηνή καθορίζοντας ποια στοιχεία θα συμπεριλάβει και πού στο κάδρο θα τα τοποθετήσει. Σκηνοθετεί τι και πώς βλέπει ο θεατής, προσελκύοντας τον στη φωτογραφία και κρατώντας την προσοχή του αρκετά ώστε να κατανοήσει το μήνυμα και να συνειδητοποιήσει τα συναισθήματά που του προκαλεί. Είναι ο τρόπος που ο φωτογράφος βάζει τάξη σε έναν χαοτικό κόσμο. Δεδομένου ότι η τέχνη αναλύεται εδώ και αιώνες, υπάρχουν πολλές, ευρέως αποδεκτές, θεωρίες σχετικά με το ποια στοιχεία λειτουργούν σε μια σύνθεση, ποια όχι και τι διεγείρει την ανθρώπινη αίσθηση της ομορφιάς.

Η δημιουργικότητα είναι κάτι έντονα προσωπικό και επειδή εξαρτάται από το τι θέλει να εκφράσει το άτομο, αναμφισβήτητα δεν μπορεί να διδαχθεί. Από μόνα τους ο σωστός χειρισμός του εξοπλισμού και εφαρμογή κανόνων σύνθεσης κάδρου δεν συνεπάγονται αυτομάτως καλό αποτέλεσμα. Χωρίς την δημιουργικότητα του φωτογράφου παράγονται εικόνες προβλέψιμες, στείρες, βαρετές, ακόμα και εάν είναι τεχνικά σωστές. Εικόνες που δεν λένε τίποτα και δεν εμπνέουν κανένα.

Για να είναι πραγματικά δημιουργικός, ένας καλλιτέχνης πρέπει να αναπτύξει ένα αναγνωρίσιμο προσωπικό στυλ. Αυτό είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Ωστόσο, δεν είναι καν το τέλος του ταξιδιού, καθώς η φωτογραφία και το στυλ θα πρέπει να εξελίσσονται και να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Αν κάτι πρέπει να κρατήσουμε από τους μεγάλους φωτογράφους, ας είναι αυτό.

Παραφράζοντας τον E. H. Gombrich, στο τέλος υπάρχουν μόνο φωτογράφοι, που συνδυάζοντας δημιουργικότητα και τεχνική, μέσα από μια μακρά και ειλικρινή πορεία, καταφέρνουν να αναπτύξουν το ξεχωριστό, προσωπικό τους, στυλ. Φωτογράφοι που τραβούν φωτογραφίες που κάτι έχουν να πουν και να εμπνεύσουν, στην πορεία του χρόνου.

Πηγές

1. Barnbaum Bruce, The Art of Photography: An Approach to Personal Expression.

2. Mark Bauer & Ross Hoddinott, The Art of Landscape Photography.

3. John and David Collett, B&W Landscape Photography.

4. Ian Jeffrey, How to Read a Photograph.

5. Ansel Adams, Examples: The making of 40 Photographs

6. Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Man Ray – Τα Πρόσωπα της Γυναίκας.

7. Μουσείο Μπενάκη, Nelly’s

8. Austin Kleon, Πούλα σαν καλλιτέχνης.

9. E. H. Gombrich, Το χρονικό της Τέχνης.

10. Άλκης Χαραλαμπίδης, Τέχνη: Βλέπω – Γνωρίζω – Αισθάνομαι

When does black and white photography work

Preface

Color film (negative or slide) was offered alongside black and white for decades. A lot of photographers in the analog era, people who used the camera for more than capturing memories, showed a clear preference for the latter. They were straight-out photographers, in the sense that they were personally involved in all the three stages of creating a photograph:

• Shooting: They would frame the subject, set the camera and press the shutter button. The light reflected from the subject, through the lens, fell on the film and formed the latent image, an image initially invisible to the human eye.

• Film Development: Through this chemical process, they made the latent image on the film visible.

• Film printing: Through this process, they transferred the film image onto the photographic paper.

Developing black and white film was easier and more economical than color. This was one of the reasons for preferring black and white. But not the primary. Subjects that "write" beautifully in black and white often don't look good in color. On the other hand, "vivid" color photos look boring in black and white.

For the photographers of the old, this meant that they had to consciously choose subjects that looked good in black and white. They did not choose it as a convenient medium, but primarily as a creative expression, emphasizing form, texture, tonal contrast and emotion. Typical examples are Ansel Adams, Henri Cartier Bresson, Man Ray. Most experimented with color, but remained known for their black and white photography.

Tetons and the Snake River, Original Photograph by Ansel Adams

Behind the Gare Saint-Lazare, Pont de l'Europe, Paris, 1932, Original Photograph by Henri Cartier Bresson

Tears, 1932, Original Photograph by Man Ray

All this seemed to change in the modern era. Whereas in analog the photographer had to consciously decide what kind of film to load, depending on the subject, in digital that choice has been removed. Now the sensors capture exclusively in color. Any conversion is done afterwards using digital processing software, on a PC.

Such a conversion does not automatically impart artistic quality to a photograph. We have to develop, in advance, a perception of what subjects perform best in black and white, in a way similar to the photographers of the past. As a direction, cases where this works well are the following:

Shadows

When photographing in black and white, the shadows have a strong influence. They no longer are just darker areas of the frame and become an important element of the frame.

Especially, when the sun is low on the horizon it creates long shadows, that can be accentuated through black and white photography. These can work wonderfully as leading lines in the frame composition. In the image below they act as a leading line to the sun star.

High Tonal Contrast

In scenes with high tonal contrast, i.e. where shadows and highlights dominate, the colors distract attention. In contrast, black and white emphasizes this contrast and creates a sense of dynamic tension.

Geometric Shapes and Lines

The human eye is automatically drawn into shapes. In the absence of color the only way to identify a subject is its shape. By offering focal points in a frame, shapes direct the viewer's gaze and simplify the photograph.

Textures

While shapes are the building blocks of a frame, textures can influence its character. Hard textures lend a more restless and dynamic style, while the opposite happens with smooth ones. The simultaneous presence of both can provide an additional level of contrast. In the photo below, on the left, we see the contrast between the smooth flow of water and the wild texture of the concrete, while on the right the contrast between the rough texture of the stone and the smooth texture of the floor.

Negative Space

It is the empty space around the subject. When it does not contribute to the color harmony of the photo we can try the black and white approach.

Feelings

Every successful photo must evoke emotion. The black and white approach can decisively influence the style and atmosphere of the frame, helping the photographer to enhance the emotion of the photograph.

The above can work individually or in combination

The instances, where the black and white approach works best, can be implemented individually or in combination. It should be noted that all these are indicative and the final decision is left to the photographer, based on his experience and instinct.

In conclusion

Black and white photography is a difficult process. By removing colors, the photographer must work with light, shadows and compositional elements to convey emotion. This takes practice, but it's all worth it. Some stories are better told in black and white.

Πότε λειτουργεί η ασπρόμαυρη προσέγγιση στην φωτογραφία

Εισαγωγή

Το έγχρωμο φιλμ (αρνητικό ή slide) για δεκαετίες προσφερόταν παράλληλα με το ασπρόμαυρο. Πολλοί φωτογράφοι της αναλογικής εποχής, άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν την φωτογραφική μηχανή πέρα από την καταγραφή αναμνήσεων, έδειχναν μια σαφή προτίμηση στο δεύτερο. Ήταν ολοκληρωμένοι φωτογράφοι, με την έννοια ότι εκτελούσαν οι ίδιοι και τα τρία στάδια της δημιουργίας μιας φωτογραφίας:

• Λήψη: Καδράριζαν το θέμα, ρύθμιζαν την μηχανή και πατούσαν το κουμπί του φωτοφράκτη. Το φως που αντανακλώνταν από το θέμα, μέσω του φακού, έπεφτε επάνω στο φιλμ και σχημάτιζε το λανθάνον είδωλο, μια εικόνα αρχικά αόρατη στο ανθρώπινο μάτι.

• Εμφάνιση του φιλμ: Μέσω αυτής της διαδικασίας το λανθάνον είδωλο επάνω στο φιλμ γινόταν ορατό.

• Εκτύπωση του φιλμ: Μέσω αυτής της διαδικασίας μεταφερόταν η εικόνα του φιλμ επάνω στο φωτογραφικό χαρτί.

Η εμφάνιση του ασπρόμαυρου φιλμ ήταν και είναι ευκολότερη και οικονομικότερη αυτής του έγχρωμου. Αυτός ήταν ένας λόγος για την προτίμηση στο ασπρόμαυρο. Δεν ήταν όμως ο κύριος. Θέματα που “γράφουν” υπέροχα σε ασπρόμαυρο συχνά δεν δείχνουν ωραία σε έγχρωμο. Από την άλλη, “ζωντανές” έγχρωμες φωτογραφίες δείχνουν βαρετές σε ασπρόμαυρο.

Για πολλούς φωτογράφους του παρελθόντος αυτό σήμαινε πως έπρεπε, συνειδητά, να επιλέγουν θέματα που φαίνονταν ωραία σε ασπρόμαυρο. Δεν επέλεγαν το ασπρόμαυρο φιλμ ως βολικό μέσο, αλλά κυρίως ως δημιουργική έκφραση, δίνοντας έμφαση στην φόρμα, στις υφές, την τονική αντίθεση και το συναίσθημα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Ansel Adams, ο Henri Cartier Bresson, ο Man Ray, οι οποίοι ενώ πειραματίστηκαν και με το έγχρωμο, έμειναν γνωστοί για τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους.

Tetons and the Snake River, Original Photograph by Ansel Adams

Behind the Gare Saint-Lazare, Pont de l'Europe, Paris, 1932, Original Photograph by Henri Cartier Bresson

Tears, 1932, Original Photograph by Man Ray

Όλα αυτά ανατράπηκαν στην μοντέρνα εποχή. Ενώ στην αναλογική φωτογραφία ο φωτογράφος έπρεπε να αποφασίσει συνειδητά τι είδους φιλμ θα φορτώσει στην μηχανή, ανάλογος με του θέματος, στην ψηφιακή εποχή αυτή η επιλογή αφαιρέθηκε. Πλέων οι αισθητήρες αποτυπώνουν αποκλειστικά σε έγχρωμο. Η όποια μετατροπή γίνεται εκ των υστέρων με χρήση λογισμικού ψηφιακής επεξεργασίας, σε Η/Υ.

Μια τέτοια μετατροπή δεν προσδίδει αυτόματα καλλιτεχνική ποιότητα σε μια φωτογραφία. Πρέπει να έχουμε, εκ των προτέρων, αναπτύξει μια αντίληψη για τα θέματα που μπορούν να αποδώσουν καλύτερα σε ασπρόμαυρο, παρόμοια με τους φωτογράφους του παρελθόντος. Ως μια πρώτη κατεύθυνση, περιπτώσεις που αυτό μπορεί να λειτουργήσει καλά είναι οι παρακάτω:

Σκιές

Όταν φωτογραφίζουμε σε ασπρόμαυρο οι σκιές έχουν ισχυρή επιρροή. Παύουν να είναι απλώς σκοτεινότερες περιοχές του καρέ και γίνονται σημαντικό στοιχείο του κάδρου.

Ειδικά όταν ο ήλιος βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα δημιουργεί μεγάλες σκιές, οι οποίες μπορεί τονισθούν μέσω της Α/Μ φωτογραφίας. Αυτές μπορεί να λειτουργούν θαυμάσια ως γραμμές κατεύθυνσης – leading lines στην σύνθεση του κάδρου, όπως στην παρακάτω εικόνα όπου λειτουργούν ως leading line, οδηγώντας το μάτι στον ήλιο.

Υψηλή Τονική Αντίθεση

Σε σκηνές με υψηλή τονική αντίθεση, δηλ εκεί όπου κυριαρχούν οι σκιές (shadows) και οι φωτεινοί τόνοι (highlights) τα χρώματα αποσπούν την προσοχή. Αντίθετα το ασπρόμαυρο τονίζει αυτή την αντίθεση και αναδύει μια αίσθηση δυναμικής έντασης.

Γεωμετρικά Σχήματα και Γραμμές

Το ανθρώπινο μάτι έλκεται αυτόματα στα σχήματα. Με την απουσία χρώματος ο μόνος τρόπος αναγνώρισης ενός θέματος είναι το σχήμα του. Τα σχήματα προσφέροντας σημεία εστίασης σε ένα κάδρο, κατευθύνουν το βλέμμα του θεατή και απλοποιούν την φωτογραφία.

Υφές

Ενώ τα σχήματα είναι οι θεμέλιοι λίθοι του κάδρου, οι υφές μπορούν να επηρεάσουν τον χαρακτήρα του. Σκληρές υφές προσδίδουν ένα πιο ανήσυχο και δυναμικό ύφος, ενώ το αντίστροφο συμβαίνει με τις λείες. Η ταυτόχρονη παρουσία και των δυο στο κάδρο μπορεί να προσδώσει ένα επιπλέων επίπεδο αντίθεσης. Στην παρακάτω, πρώτη, φωτογραφία παρατηρούμε την αντίθεση ανάμεσα στην λεία ροή του νερού και την άγρια υφή του σκυροδέματος, ενώ στην δεύτερη την αντίθεση ανάμεσα στην άγρια υφή της πέτρας και την λεία υφή του δαπέδου.

Αρνητικός Χώρος (Negative Space)

Είναι ο κενός χώρος γύρω από το θέμα. Όταν αυτός δεν συνεισφέρει στην χρωματική αρμονία της φωτογραφίας μπορούμε να δοκιμάσουμε την ασπρόμαυρη εκδοχή.

Συναίσθημα

Κάθε επιτυχημένη φωτογραφία πρέπει να βγάζει συναίσθημα. Η ασπρόμαυρη προσέγγιση μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά το ύφος και την ατμόσφαιρά του κάδρου, βοηθώντας τον φωτογράφο να ενισχύσει το συναίσθημα που αποπνέει η φωτογραφία.

Οι παραπάνω περιπτώσεις μεμονωμένα ή συνδυαστικά

Οι παραπάνω περιπτώσεις, όπου η ασπρόμαυρη προσέγγιση μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα, μπορούν να λειτουργήσουν μεμονωμένα ή συνδυαστικά. Να σημειωθεί πως είναι ενδεικτικές και επαφίεται στην εμπειρία και το ένστικτο του φωτογράφου η τελική απόφαση.

Επίλογος

Η ασπρόμαυρη προσέγγιση είναι μια δύσκολη διαδικασία. Αφαιρώντας τα χρώματα, ο φωτογράφος πρέπει να δουλέψει με το φως, τις σκιές και στοιχεία της σύνθεσης για να να μεταδώσει συναισθήματα. Αυτό απαιτεί εξάσκηση, αλλά αξίζει τον κόπο. Ορισμένες ιστορίες πρέπει απλά να εξιστορούνται σε άσπρο και μαύρο.

Why photography is difficult (and how to overcome it)

Why photography is difficult

Henri Cartier Bresson once wrote “Photography is the simultaneous recognition, in a fraction of a second, of the significance of an event as well as of a precise organization of forms which give that event its proper expression”.

Delving into Bresson’s quote, we come to understand that in order to take a successful photo, a quick, almost subconscious, process of correct framing is required. Many photographers, especially young ones, fail at this.

Photography therefore requires the deep understanding of photography techniques (operating complex cameras), artistic predisposition and knowledge (frame composition, color harmony, light manipulation, etc.). This becomes even more difficult, considering that it is a broad field, with different requirements for equipment and photography techniques for each of them (eg a different approach to covering sports events vs studio portrait photography).

In order to capture the decisive moment correctly, knowledge alone is not enough. It also takes a lot of practice.

Social media platforms, like Instagram and Facebook, have revolutionized the promotion of photography. While the possibilities they offer can act as an incentive for new photographers to share their work, they can also act as a deterrent, as they compare their level to that of more experienced and successful ones. This process, misguided as it may be, can discourage new photographers, lacking confidence.

Photography is an expensive business or hobby. Cameras and lenses cost hundreds of Euros, especially professional grade or special purpose equipment. There are additional accessories such as tripods, filters and flashes that can further increase the cost.

How to overcome it

Being honest about the reason why you engage in photography. Do you use it as a means of artistic expression, as a distraction from everyday life, as a means for more likes on social media, or with the expectation of financial benefit? Every reason is legitimate. When this comes clear, then everything becomes easier.

It takes patience. You must understand that photography is complicated and that it takes time for tangible results. You must persevere despite initial disappointments. Let's not give up early.

It takes effort. Expecting quick results without effort, leads to disappointment.

It takes a plan. Don't try to tackle all areas of photography all at once. Initially, set the camera on automatic (modern cameras are very good at this) and focus on frame composition (rule of thirds, leading lines, frame within the frame, etc), on principles of color harmony, on when to shoot in black and whit or in color. Practicing them, will soon improve your level of photography and boost confidence. In a later time, you can practice the camera functions and how they affect the final result (eg how the aperture affects the depth of field and what aesthetic effect we get from it). At an even further future you can practice artificial light (steady and flash).

Determine what genre of photography, initially, attracts you the most. Draw your focus on it in order to develop skills and build confidence. Later, nothing prevents you from experimenting with other genres.

Invest in knowledge. This era allows easy access to photographic knowledge, through books, free videos and comprehensive courses at a very affordable cost. The latter present a good choice for the novice photographer, as they offer knowledge in a structured way and they often include practice.

It takes a lot of practice to learn to capture the decisive moment. Knowledge by itself is not enough. You should develop self-discipline to make time for photo shoots, especially on subjects of interest. It helps to always carry a small camera (cell phones fill that role nicely). A walk in the park, going for a coffee, even work obligations can provide opportunities for practice and beautiful frames.

You must learn to make healthy comparisons. The wright mindset is to compare your recent photos with older ones. If you observe improvement, then you are on the right track. You must not compare your photos with the ones on social media, keeping in mind that these are portfolio and not typical work. Remember that even experienced photographers also take bad photos and have their own frustrations. You must treat these photos as a source of inspiration and not dive into comparisons that will grow negative emotions within you. When you feel this happening, it is better to stop watching them.

You must seek participation in photography groups, online or even better, in person. High quality work never pops up in vacuum. It is created within a group of creative people, with common interests, interacting with each other. These people will be few but they are more important than a large number of faceless followers on social media.

Be aware that equipment acquisition does not end when you purchase a camera. It is a mistake to spend all our budget on this. Lenses, tripods and flashes play a very important role. All of them come at a cost. A good solution to save you a lot of money is to buy used. If you have no prior knowledge of this market, it is better to ask for the advice of more experienced photographers.

Γιατί η φωτογραφία είναι δύσκολη (και πως να το αντιπαρέλθουμε)

Γιατί η φωτογραφία είναι δύσκολη

Ο Henri Cartier Bresson είχε αναφέρει “Μια φωτογραφία είναι για μένα η ταυτόχρονη, εντός κλάσματος του δευτερολέπτου, αναγνώριση της σημασίας ενός γεγονότος και της αυστηρής οργάνωσης των οπτικά αντιληπτών μορφών που το εκφράζουν”.

Εμβαθύνοντας σε αυτό, αντιλαμβανόμαστε ότι για μια επιτυχημένη φωτογραφία απαιτείται μια γρήγορη, σχεδόν υποσυνείδητη, διαδικασία σωστού καδραρίσματος. Πολλοί φωτογράφοι, ειδικά οι νέοι αποτυγχάνουν σε αυτό.

Η φωτογραφία λοιπόν απαιτεί την μελέτη και κατανόηση τεχνικών φωτογράφισης (χειρισμό περίπλοκων φωτογραφικών μηχανών), καλλιτεχνική προδιάθεση και γνώσεις (σύνθεση κάδρου, χρωματική αρμονία, χειρισμό φωτός κ.α.). Αυτό γίνεται δυσκολότερο εάν αναλογιστούμε πως είναι ένα ευρύ πεδίο με πολλά επιμέρους είδη, όπως φωτογραφία τοπίου, πορτραίτου, σπορ, εκδηλώσεων, macro, άγριας φύσης κτλ, καθένα με διαφορετικές απαιτήσεις σε εξοπλισμό και τεχνικές φωτογράφισης (πχ διαφορετική προσέγγιση στην κάλυψη αθλητικών εκδηλώσεων και στη φωτογραφία studio πορτραίτου).

Φυσικά, για την άμεση απόκριση του φωτογράφου να αποτυπώσει, σωστά, την αποφασιστική στιγμή, δεν αρκούν μόνο οι γνώσεις. Απαιτείται και πολύ εξάσκηση.

Πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram και το Facebook έχουν φέρει επανάσταση στην προβολή και τη διάδοση φωτογραφιών. Ενώ οι δυνατότητες που προσφέρουν μπορεί να λειτουργήσουν ως κίνητρο, για ένα νέο φωτογράφο, να μοιραστεί την δουλειά του, ταυτόχρονα μπορεί να λειτουργήσουν και ως τροχοπέδη. Αυτό συμβαίνει γιατί τον βάζουν σε διαδικασία σύγκρισης του δικού του επιπέδου με αυτό άλλων, πιο έμπειρων φωτογράφων, διαδικασία άστοχη αλλά που μπορεί αποθαρρύνει τους νέους φωτογράφους που δεν έχουν ακόμα χτίσει αυτοπεποίθηση.

Η φωτογραφία είναι μια ακριβή ενασχόληση. Οι φωτογραφικές μηχανές και οι φακοί κοστίζουν εκατοντάδες ευρώ, ειδικά ο εξοπλισμός επαγγελματικής ποιότητας ή ο εξοπλισμός με ειδικά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν πρόσθετα αξεσουάρ όπως τρίποδα, φίλτρα και φλας που μπορούν να αυξήσουν περαιτέρω το κόστος.

Πως να το αντιπαρέλθουμε

Να ξεκαθαρίσουμε στον εαυτό μας, με ειλικρίνεια, τον λόγο για τον οποίο καταπιανόμαστε με την φωτογραφία. Την ξεκινάμε ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης, ως αποφόρτιση από την καθημερινότητα, ως μέσο για περισσότερα like στα social media, ή με την προσδοκία οικονομικού οφέλους; Κάθε λόγος είναι θεμιτός. Όταν ξεκαθαρίζουμε τον λόγο για τον οποίο καταπιανόμαστε με την φωτογραφία, στην συνέχεια, όλα γίνονται πιο εύκολα.

Απαιτείται υπομονή. Από την αρχή πρέπει να γίνει από την αρχή αντιληπτό ότι η φωτογραφία είναι κάτι περίπλοκο και ότι απαιτείται χρόνος για φανούν αποτελέσματα. Πρέπει να επιμείνουμε παρά τις αρχικές απογοητεύσεις. Να μην τα παρατήσουμε νωρίς.

Απαιτείται προσπάθεια. Αν προσδοκούμε γρήγορα αποτελέσματα χωρίς κόπο, τότε θα έρθει η απογοήτευση.

Απαιτείται πλάνο. Μην προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε όλους τους τομείς της φωτογραφίας ταυτόχρονα. Αρχικά, αφήνουμε την μηχανή σε αυτόματη λειτουργία (οι σύγχρονες μηχανές είναι πολύ καλές σε αυτό) και επικεντρωνόμαστε στη σύνθεση του καρέ (κανόνας τρίτων, leading lines, κάδρο μέσα στο κάδρο, κ.λπ.), στις αρχές της χρωματικής αρμονίας, στο πότε είναι καλύτερο να φωτογραφίζουμε σε ασπρόμαυρο ή σε χρώμα. Η εξάσκησή σε αυτά θα ανεβάσει το φωτογραφικό επίπεδο και θα μας τονώσει την αυτοπεποίθηση. Σε μεταγενέστερο χρόνο, μπορούμε να εντρυφήσουμε στις λειτουργίες της μηχανής και στο πώς αυτές επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα (π.χ. πώς το διάφραγμα επηρεάζει το βάθος πεδίου και τι αισθητικό αποτέλεσμα παίρνουμε από αυτό). Σε ένα ακόμη υψηλότερο, μελλοντικό, επίπεδο μπορούμε να ασχοληθούμε με τον τεχνητό φωτισμό (σταθερό και φλας).

Να προσδιορίσουμε πιο είδος φωτογραφίας, αρχικά, μας έλκει περισσότερο. Σε πρώτη φάση να επικεντρωθούμε σε αυτό για να αναπτύξουμε δεξιότητες και να χτίσουμε αυτοπεποίθηση. Αργότερα τίποτε δεν μας εμποδίζει να πειραματιστούμε και με άλλα είδη.

Απαιτείται επένδυση στην γνώση. Η σημερινή εποχή επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση στη φωτογραφική γνώση, μέσω βιβλίων, δωρεάν βίντεο και ολοκληρωμένων μαθημάτων με πολύ προσιτό κόστος. Τα τελευταία αποτελούν μια καλή επιλογή για τον αρχάριο, καθώς προσφέρουν γνώσεις με δομημένο τρόπο και συμπεριλαμβάνουν πρακτική εξάσκηση.

Απαιτείται πολύ εξάσκηση, για να καταφέρνουμε να αποτυπώσουμε, σωστά, την αποφασιστική στιγμή. Δεν αρκούν μόνο οι γνώσεις. Χρειάζεται η αυτοπειθαρχία να αφιερώνουμε χρόνο για φωτογραφίσεις, ειδικά σε θέματα ενδιαφέροντος. Βοηθά να κουβαλάμε μαζί μας μια φωτογραφική μηχανή (πλέων τα κινητά καλύπτουν άριστα αυτό τον ρόλο). Μια βόλτα στο πάρκο, μια έξοδος για καφέ, ακόμα και η δουλειά στο κέντρο της πόλης μπορεί να δώσει ευκαιρίες για εξάσκηση και όμορφα καρέ.

Πρέπει να μάθουμε να κάνουμε υγιείς συγκρίσεις. Η σωστή νοοτροπία είναι να συγκρίνουμε τις πρόσφατες φωτογραφίες μας με παλαιότερες. Αν παρατηρούμε βελτίωση, τότε είμαστε σε σωστό δρόμο. Δεν πρέπει να συγκρίνουμε τις φωτογραφίες μας με αυτές άλλων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχοντας κατά νου ότι πρόκειται για το καλύτερο δείγμα τους και όχι το τυπικό επίπεδο. Ας αναλογιστούμε ότι ακόμη και οι πιο έμπειροι φωτογράφοι βγάζουν κακές φωτογραφίες και έχουν τις δικές τους απογοητεύσεις. Πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτές τις φωτογραφίες ως πηγή έμπνευσης και να μην προβαίνουμε σε συγκρίσεις που θα καλλιεργούν αρνητικά συναισθήματα μέσα μας. Όταν νιώθουμε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, καλύτερα να σταματήσουμε να τις παρακολουθούμε.

Να επιδιώκουμε συμμετοχή σε ομάδες φωτογραφίας, διαδικτυακά ή ακόμα καλύτερα, αυτοπροσώπως. Η καλή δουλειά ποτέ δεν ξεπηδά από το κενό. Δημιουργείται μέσα σε μια ομάδα δημιουργικών ανθρώπων, με κοινά ενδιαφέροντα, που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αυτοί οι άνθρωποι θα είναι λίγοι, αλλά πιο σημαντικοί από έναν μεγάλο αριθμό απρόσωπων followers στα social media.

Να γνωρίζουμε ότι η απόκτηση εξοπλισμού δεν τελειώνει στην αγορά φωτογραφικής μηχανής. Είναι λάθος να ξοδευτεί όλος ο προϋπολογισμός μας σε αυτή. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν οι φακοί, το τρίποδο και τα φλας. Όλα αυτά έχουν κόστος. Μια καλή λύση για να εξοικονόμηση χρημάτων είναι η αγορά μεταχειρισμένου εξοπλισμού. Όταν δεν υπάρχει γνώση αυτής της αγοράς, καλό είναι να ζητάμε την βοήθεια πιο έμπειρων φωτογράφων.

Color Harmony in Photography

Preface

Color harmony refers to the balanced and aesthetically pleasing interaction of colors. Artists and designers make use of these harmonies in order to achieve certain moods or aesthetics. It has been a topic of extensive study throughout history, but only since the Renaissance it has seen extensive codification.

Color Models

Applying color harmony requires a well established coded framework. This is provided by the various color models. Most of them use a method similar to the human eye. They use a number of primary colors, i.e. colors that cannot be produced by mixing other colors. All the rest are produced by mixing the primaries.

Some of the most common are:

• RYB model (Red – Yellow – Blue)

• RGB model (Red – Green – Blue)

• CMYK model (Cyan – Magenta – Yellow – Black)

RGB color model

In this model the primary colors are Red, Green, Blue. All other colors are obtained by mixing the primaries.

This is the color model used in camera monitors and sensors.

In the image below, a sensor with a Bayer filter is presented on the left while a sensor with an X-Trans filter on the right.

The X-Trans arrangement is only used by Fujifilm, while the Bayer arrangement is used by all other manufactures.

In the image below, a magnified view of a TN screen is being presented, showing the arrangement of the pixels.

CMYK color model

In this model the primary colors are Cyan – Magenta – Yellow – Black. The use of black is needed because, in practice, the simultaneous mixing of the primaries does not yield pure black. All other colors are obtained by mixing the primaries.

This is the color model used in digital printing.

RYB color model

In this model the primary colors are Red, Yellow, Blue. All other colors are obtained by mixing the primaries.

This is the color model used in classic painting.

Which color model?

There is no better or worse color model. Each has its own strengths depending on different situations. Due to the traditional use of the RYB model in painting, which is a source of inspiration in photographic frame composition, this blog will be based on the RYB model.

Color wheel

An aid to understand color harmony is the color wheel.

Colors in it are grouped according to:

• their relationship, where they are divided into primary, secondary and tertiary.

• their intensity, where they are distinguished as cold or warm.

• their position on the color wheel, they are distinguished into complementary, proportional or monochromatic. These combinations make up the most widespread color harmonies.

Primary colors

As mentioned above, in RYB model the primary colors are Red, Yellow, Blue. These colors cannot be produced by mixing other colors. Instead, all other secondary and intermediate colors are derived by mixing the three primary colors.

Secondary colors

Secondary colors are green, orange and purple.

Each secondary color is created by mixing two primary colors, those to its left and right on the color wheel. Thus, mixing red and yellow gives orange, mixing yellow and blue gives green, and mixing blue and red gives purple.

This is depicted, in a more illustrative way, in the image below.

Tertiary colors

Tertiary colors are produced by mixing a secondary with a primary color, those to the left and right of it on the color wheel. An example:

Cool colors

All the shades on the color wheel next to blue, green and violet are considered cool colors. They are named after the shades of ice and water and are often associated with feelings of calm, relaxation or even melancholy. Imagine the calm of a deep blue ocean or the serenity of a forest. Photographers often use these hues to bring out a mood of relaxation or contemplation and detachment.

Claude Monet used cool colors to give the painting "Branch of the Seine near Giverny" a peaceful feeling.

Picasso, in his Blue Period (between 1900 and 1904), painted essentially monochromatic paintings in shades of blue and blue-green, only occasionally warmed by other colors and this symbolized an emotionally charged period of his life.

In the photos below, the color palette is dominated by cool shades.

Warm colors

Warm colors, like reds, oranges, and yellows. These often bring feelings of warmth, energy, and excitement. Think of a fiery sunset or the glow of autumn leaves. In photography, the use of these colors can create an upbeat, vibrant mood, making the viewer feel closer or more engaged with the image.

An example of the use of a warm color palette in painting is the painting "Sunflowers" by Vincent van Gogh.

and the painting “IN THE WARM FOG” by Leonid Afremov.

In the photos below, the color palette is dominated by warm shades.

Common color harmonies

As mentioned above, color harmony has to do with the balanced, and aesthetically pleasing, interaction of colors. It has been established that certain color combinations are instinctively pleasing to the eye. The common are:

• Complementary colors

• Analogous colors

• Monochromatic colors

Complementary colors

These are colors opposite each other on the color wheel. This color harmonies are dominated by red-green, orange-blue and purple-yellow combinations.

The high contrast of complementary colors creates a vibrant look especially when used in full saturation. Just like the strongest contrasts, complementary colors tend to enhance each other. Complementary color combinations are used to highlight an element within the photo.

In the photos below, the color palette is dominated by complementary colors.

Analogous colors

Colors next to each other on the color wheel are called analogous. Color harmonies with complementary colors are dominated by combinations of green – yellow, yellow – orange, orange – red, red – purple, purple – blue and blue – green. They are often found in nature and are harmonious and pleasing to the eye. They usually match well and create peaceful images. In these compositions it is good for one color to dominate and a second one to support.

In the photos below, the color palette is dominated by analogous colors.

Monochromatic colors

Monochromatic is any photo that contains only the shades and tones of a particular color. The emphasis on just one color projects a specific aesthetic and mental mood, with a minimalist and abstract approach. Structures, geometries and patterns can be emphasized through the good use of light and contrast

Χρωματική Αρμονία στην Φωτογραφία

Εισαγωγή

Η χρωματική αρμονία έχει να κάνει με την ισορροπημένη, και αισθητικά ευχάριστη, αλληλεπίδραση των χρωμάτων. Οι καλλιτέχνες και οι σχεδιαστές την χρησιμοποιούν για να επιτύχουν μια συγκεκριμένη αισθητική ή να προκαλέσουν συναισθήματα. Υπήρξε θέμα εκτενούς μελέτης σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, αλλά μόνο από την περίοδο της Αναγέννησης και μετά γνώρισε εκτεταμένη κωδικοποίηση.

Χρωματικά μοντέλα

Για να εφαρμοσθεί η χρωματική αρμονία απαιτείται ένα οργανωμένο και κωδικοποιημένο πλαίσιο. Αυτό παρέχουν τα διάφορα χρωματικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί. Τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποιούν μέθοδο παρόμοια με το μάτι. Χρησιμοποιούν έναν αριθμό από πρωτογενή χρώματα, δηλαδή χρώματα που δεν μπορούν να παραχθούν από ανάμειξη άλλων χρωμάτων. Όλα τα υπόλοιπα παράγονται από ανάμειξη των πρωτογενών.

Μερικά από τα πιο διαδεδομένα είναι:

• Μοντέλο RYB (Red – Yellow – Blue)

• Μοντέλο RGB (Red – Green – Blue)

• Μοντέλο CMYK (Cyan – Magenta – Yellow - Black)

Χρωματικό Μοντέλο RGB

Σε αυτό το μοντέλο τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Red, Green, Blue – Κόκκινο, Πράσινο, Μπλε. Τα υπόλοιπα χρώματα προκύπτουν μετά από ανάμειξη των πρωτογενών.

Είναι το χρωματικό μοντέλο που χρησιμοποιείται σε οθόνες και αισθητήρες φωτογραφικών μηχανών.

Στην παρακάτω εικόνα, αριστερά παρουσιάζεται αισθητήρας με φίλτρο Bayer και δεξιά αισθητήρας με διάταξη X-Trans.

Η διάταξη X-Trans χρησιμοποιείται μόνο από την Fujifilm, ενώ η διάταξη Bayer χρησιμοποιείται στις περισσότερες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές.

Στην παρακάτω εικόνα παρουσίαζεται μεγέθυνση οθόνης τεχνολογίας ΤΝ, όπου φαίνεται η διάταξη των pixel.

Χρωματικό Μοντέλο CMYK

Σε αυτό το μοντέλο τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Cyan – Magenta – Yellow – Black – Kυανό – Ματζέντα – Κίτρινο – Μαύρο. Στην πράξη η ταυτόχρονη ανάμειξη των πρωτογενών δεν αποδίδει καθαρό μαύρο για αυτό υπάρχει συμπληρωματικά και το μαύρο. Τα υπόλοιπα χρώματα προκύπτουν μετά από ανάμειξη των πρωτογενών.

Είναι το χρωματικό μοντέλο που χρησιμοποιείται στην ψηφιακή εκτύπωση.

Χρωματικό Μοντέλο RYB

Σε αυτό το μοντέλο τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Red, Yellow, Blue – Κόκκινο, Κίτρινο, Μπλε. Τα υπόλοιπα χρώματα προκύπτουν μετά από ανάμειξη των πρωτογενών.

Είναι το χρωματικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε στην κλασσική ζωγραφική.

Ποιο Χρωματικό Μοντέλο;

Δεν υπάρχει καλύτερο ή χειρότερο χρωματικό μοντέλο. Το καθένα έχει τα δυνατά του σημεία σε διαφορετικές εφαρμογές. Εξαιτίας της χρήσης του μοντέλου RYB παραδοσιακά στην ζωγραφική, η οποία είναι πηγή έμπνευσης στην σύνθεση φωτογραφικού κάδρου, το ιστολόγιο αυτό θα στηριχθεί στο μοντέλο RYB.

Ο Χρωματικός Κύκλος

Ένα βοήθημα για την κατανόηση της χρωματικής αρμονίας είναι ο χρωματικός κύκλος.

Τα χρώματα πάνω του είναι ομαδοποιημένα σύμφωνα με :

• τη σχέση τους, όπου διακρίνονται σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή.

• την έντασή τους, όπου διακρίνονται σε ψυχρά ή θερμά.

• τη θέση τους πάνω στο χρωματικό κύκλο, διακρίνονται σε συμπληρωματικά, αναλογικά ή μονοχρωματικά. Οι συνδυασμοί των παραπάνω χρωμάτων συγκροτούν τις πιο διαδεδομένες χρωματικές αρμονίες

Πρωτογενή Χρώματα

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, στο μοντέλο RYB τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Red, Yellow, Blue – Κόκκινο, Κίτρινο, Μπλε. Τα χρώματα αυτά δεν μπορούν να δημιουργηθούν από τη μίξη άλλων χρωμάτων. Αντίθετα, όλα τα υπόλοιπα χρώματα τα δευτερεύοντα και τα ενδιάμεσα δημιουργούνται από τη μίξη των τριών βασικών χρωμάτων.

Δευτερεύοντα Χρώματα

Τα δευτερεύοντα χρώματα είναι το πράσινο, το πορτοκαλί και το μοβ.

Κάθε δευτερεύων χρώμα δημιουργείται από τη μίξη δύο πρωτευόντων χρωμάτων, αυτών που βρίσκονται αριστερά και δεξιά του πάνω στον χρωματικό κύκλο. Έτσι, η μίξη του κόκκινου και το κίτρινου δίνει το πορτοκαλί, η μίξη του κίτρινου και του μπλε δίνει το πράσινο και η μίξη του μπλε και του κόκκινου δίνει το μοβ.

Αυτό, με ένα πιο παραστατικό τρόπο απεικονίζεται στην παρακάτω εικόνα.

Τριτογενή Χρώματα

Τα τριτογενή χρώματα παράγονται από τη μίξη ενός δευτερεύοντος με ένα πρωτεύων χρώμα, αυτών που βρίσκονται αριστερά και δεξιά του πάνω στον χρωματικό κύκλο. Ένα παράδειγμα:

Ψυχρά Χρώματα

Είναι όλες οι αποχρώσεις που βρίσκονται στον χρωματικό κύκλο δίπλα στο μπλε, το πράσινο και το βιολετί. Πήραν το όνομα τους από τις αποχρώσεις του πάγου και του νερού και συχνά συνδέονται με συναισθήματα ηρεμίας, χαλάρωσης ή ακόμη και μελαγχολίας. Φανταστείτε την ηρεμία ενός καταγάλανου ωκεανού ή τη γαλήνη ενός δάσους. Οι φωτογράφοι συχνά χρησιμοποιούν αυτές τις αποχρώσεις για να αναδείξουν μια διάθεση χαλαρής ή περισυλλογής και αποστασιοποίησης.

Ο Κλωντ Μονέ χρησιμοποιεί ψυχρά χρώματα για να δώσει στον πίνακα “Κλάδος του Σηκουάνα κοντά στο Giverny” μια γαλήνια αίσθηση.

Χαρακτηριστική η γαλάζια περίοδος (1901-1904) στην ζωγραφική του Πικάσο. Οι πίνακες αυτής της περιόδου, χαρακτηρίζονται από το μπλε χρώμα ή αποχρώσεις του και συμβολίζουν μία συναισθηματικά φορτισμένη περίοδο της ζωής του.

Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από ψυχρά χρώματα.

Θερμά Χρώματα

Θερμά (όπως τα κόκκινα, τα πορτοκαλί και τα κίτρινα): Αυτά τα χρώματα συχνά φέρνουν συναισθήματα ζεστασιάς, ενέργειας και ενθουσιασμού. Σκεφτείτε ένα φλογερό ηλιοβασίλεμα ή τη λάμψη των φύλλων του φθινοπώρου. Στη φωτογραφία, η χρήση αυτών των χρωμάτων μπορεί να δημιουργήσει μια αισιόδοξη, ζωντανή διάθεση, κάνοντας τον θεατή να νιώθει πιο κοντά ή πιο αφοσιωμένος στην εικόνα.

Παράδειγμα χρήσης θερμής παλέτας χρωμάτων στη ζωγραφική ο πίνακας “Ηλιοτρόπια ” του Βίνσεντ βαν Γκογκ.

και ο πίνακας “IN THE WARM FOG ” του Leonid Afremov.

Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από θερμά χρώματα.

Διαδεδομένες Χρωματικές Αρμονίες

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η χρωματική αρμονία έχει να κάνει με την ισορροπημένη, και αισθητικά ευχάριστη, αλληλεπίδραση των χρωμάτων. Έχουν καθιερωθεί ορισμένοι χρωματικοί συνδυασμοί που είναι ενστικτωδώς ευχάριστες στο μάτι. Οι βασικότεροι από αυτούς είναι:

• Συμπληρωματικά χρώματα

• Αναλογικά χρώματα

• Μονοχρωματικά χρώματα

Συμπληρωματικά Χρώματα:

Τα χρώματα που είναι το ένα απέναντι από το άλλο στον χρωματικό τροχό ονομάζονται συμπληρωματικά. Χρωματικές αρμονίες με συμπληρωματικά χρώματα κυριαρχούνται από συνδυασμούς κόκκινου – πράσινου, πορτοκαλί – μπλε και μοβ – κίτρινου.

Η υψηλή αντίθεση των συμπληρωματικών χρωμάτων δημιουργεί μια ζωντανή εμφάνιση ιδίως όταν χρησιμοποιούνται σε πλήρη κορεσμό. Όπως οι ισχυρότερες αντιθέσεις, τα συμπληρωματικά χρώματα έχουν την τάση να αναδεικνύουν το ένα το άλλο. Συμπληρωματικοί συνδυασμοί χρωμάτων χρησιμοποιούνται για να αναδειχθεί ένα στοιχείο μέσα στην φωτογραφία.

Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από συμπληρωματικά χρώματα.

Αναλογικά Χρώματα:

Τα χρώματα που είναι το ένα δίπλα στο άλλο στο χρωματικό τροχό ονομάζονται αναλογικά. Χρωματικές αρμονίες με συμπληρωματικά χρώματα κυριαρχούνται από συνδυασμούς πράσινου – κίτρινου, κίτρινου – πορτοκαλί, πορτοκαλί – κόκκινου, κόκκινου – μοβ, μοβ – μπλε και μπλε – πράσινου. Απαντώνται συχνά στη φύση και είναι αρμονικοί και ευχάριστοι στο μάτι. Συνήθως ταιριάζουν καλά και δημιουργούν γαλήνιες εικόνες. Στις συνθέσεις αυτές καλό είναι ένα χρώμα να κυριαρχεί και ένα δεύτερο για να υποστηρίζει.

Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από αναλογικά χρώματα.

Μονοχρωματικά Χρώματα:

Μονοχρωματική θεωρείται κάθε φωτογραφία που περιέχει μόνο τις αποχρώσεις ή τους τόνους συγκεκριμένου χρώματος. Η προτεραιότητα σε ένα χρώμα, πετυχαίνει την προβολή συγκεκριμένης αισθητικής και ψυχικής διάθεσης, με λιτά μέσα και αφαιρετική προσέγγιση. Δομές, γεωμετρίες και μοτίβα μπορούν να αναδειχτούν με έναν πολύ καλό χειρισμό του φωτισμού και της αντίθεσης.

Perspective in Photography

Preface

Perspective is the illusion of depth on a two-dimensional flat surface so that the image appears more natural and realistic. It is an integral component of Architecture, Painting and Photography.

In the past, and in different cultures, different approaches to perspective have been applied. However, its foundation, as we understand it today, took place in Renaissance Italy. This was no coincidence. The concept of perspective expressed the humanistic character of the Renaissance. From that moment on, the new point of view and the new center were the eyes of the human observer.

This blog aspires to present the following topics:

• What is perspective?

• What are the types of perspective.

• How we achieve each kind of perspective photographically.

• Perspective and frame composition.

• How to do perspective correction:

  • Digitally

  • With Tilt-Shift lenses

About perspective

Perspective is a concept that is often used incorrectly, so it is best to give a proper definition:

Perspective is the technique of projecting a three-dimensional image onto a two-dimensional surface (paper or screen) and creating a sense of depth to it.

This sense of depth is created by lines converging at points of intersection called Vanishing Points.

Thus, the closest objects to the viewer appear larger than the most distant ones.

Perspective and sense of depth on a flat surface

Human vision is based on the projection of objects upon the retina, which is a two dimensional surface. Therefore empirical perspective, the way people perceive space and the objects within it, has much in common with the above definition. In fact, human vision is more complex than theoretical perspective, so the latter functions only as an approximation.

Camera lenses are divided into several categories. One such distinction is between lenses corrected for the verticality of the lines (Rectilinear), where the straight lines of the photographic object are projected as straight upon the camera sensor, and fisheye lenses (Curvilinear) where the straight lines of the photographic object are projected as curves. The vast majority of photographic lenses are Rectilinear.

Rectilinear lenses, depending on the way they are used, can depict perspective with one, two or three vanishing points.

• One vanishing point

• Two vanishing points

• Three vanishing points

Perspective with 1 Vanishing Point

The three-dimensional space consists of the dimensions of width, height and depth.

In 1 Vanishing Point perspective the height lines remain vertical, the width lines are perpendicular to the height lines, and the depth lines converge at 1 Vanishing Point:

1 vanishing point perspective

In photography, when capturing buildings, 1 vanishing point perspective is achieved by holding the sensor absolutely parallel to the facade wall:

Camera and 1 vanishing point perspective

Examples:

Perspective with 2 Vanishing Points

In 2 Vanishing Point Perspective the height lines remain vertical, the width lines are no longer perpendicular to the height lines and converge at Vanishing Point 2, and the depth lines converge at Vanishing Point 1.

2 vanishing points perspective

In photography, when capturing buildings, 2 vanishing points perspective is achieved by holding the sensor absolutely parallel to the vertical edge formed by two perpendicular walls:

Camera and 2 vanishing points perspective

Examples:

Perspective with 3 Vanishing Points

In 3 Vanishing Point Perspective the height lines stop being vertical, converging at Vanishing Point 3, the width lines are no longer perpendicular to the height lines and converge at Vanishing Point 2, and the depth lines converge at Vanishing Point 1.

3 vanishing points perspective

In photography, when capturing buildings, 3 vanishing points perspective is achieved by rotating the camera up (usually) or down around the horizon axis:

Camera and 3 vanishing points perspective

The following perspective is also considered to be a 3 points one:

3 vanishing points perspective

It is achieved as follows:

Camera and 3 vanishing points perspective

Examples:

Perspective and Frame Composition

Perspective in photography can be perfectly combined with composition rules.

Composition is the conscious process of deciding which visual elements to include and how to place them in a photograph in order to create a harmonious frame and a pleasing image.

The application of such rules can make our photos stand as more interesting.

Perspective and Leading Lines

A very useful rule is the leading lines, which lead the viewer's eye from one part of the composition to another. Usually, they start from the bottom of the frame and guide the eye upward, from the foreground of the image to the background. The direction lines can be anything: rivers, tree trunks, lines in the sand, hedges, etc. They can be harmoniously combined with the appropriate choice of perspective.

Perspective and leading lines

In the photo above , 1 Vanishing Point Perspective was implemented. The road acts as leading line directing the viewers gaze towards Mount Olympus (main subject).

Perspective and leading lines

In the photo above , 1 Vanishing Point Perspective was implemented. The tiles act as leading lines to the statue (mainly subject).

Perspective and Rule of Thirds

A very common rule is the rule of thirds. An imaginary grid of two vertical and two horizontal lines is applied to the frame.

Rule of thirds grid

It is recommended that objects of interest to be placed upon the grid lines or upon their intersections. The idea is to place the subject outside the center of the frame. This eccentric placement creates a more dynamic and interesting image.

Προοπτική με 1 σημείο φυγής και κανόνας των τρίτων

In the photo above, 1 Vanishing Point Perspective was implemented. The road with the sidewalk act as direction lines. The horizon was placed near the bottom horizontal line of the grid. The light pole was placed on the right vertical line, while the women on the left. The Vanishing Point was placed at grid point 2.

Perspective and Frame within a Frame

Another rule is the frame within a frame. The first frame is the literal border of the photograph. The second frame is created within the image, exploiting visual elements in the scene to border the main subject, further drawing the focus to it.

In the right photo, 1 Vanishing Point Perspective was implemented. In the left photo, 2 Vanishing Points Perspective was implemented.

Perspective & lens focal length

The convergence of the lines to the Vanishing Points becomes more intense as the focal length of the lens decreases, i.e. as the lens becomes wider.

The photo on the left below was taken with a telephoto lens, while the photo on the right was taken with a wide angle.

Perspective Correction

Many times, in order to fit a subject (usually a tall building) into the frame, we have to rotate the camera upwards, resulting in a three Vanishing Point perspective. Thus the vertical lines cease to remain parallel to each other and converge at the 3rd Vanishing Point. It should emphasized that the 3-point perspective is not something negative. It's a matter of personal preference.

In the event that, for aesthetic reasons, we decide that a 3 Vanishing Point Perspective is not desirable, we can return to a 1 or 2 Vanishing Point Perspective in the following ways:

• Digital editing with keystone correction in CaptureOne, Lightroom etc.

• Using a tilt-shift lens

Perspective Correction Digitally

The keystone function is present and works similarly in a plethora of digital image processing software. It provides the possibility of vertical, horizontal or total correction.

From the photos above it is concluded that digital correction crops a large part of the photo. The bigger the correction, the bigger the crop. The only way to mitigate this drawback is to rotate the camera upwards as little as possible and to leave enough space around the subject. This can be achieved by taking several steps back, while taking the photo.

This technique does not, in situ, ensure the final result, which becomes visible only after digital processing, and many times it can end in failure. For a successful outcome, it requires excellent knowledge of the optical field of the lenses used and, of course, a lot of practice.

Perspective Correction using a Ttilt-Shift lens

The use of a tilt-shift lens allows a real time perspective correction, via the shift function. The way this lens functions is exemplified in the following photos:

Shift function of a Tilt - Shift lens

With the appropriate amount of shift, we get the following photo:

The shift function is the only method that can produce a distortion free panorama:

Distortion free panorama, using a Tilt-Shift lens

Tilt-Shift lenses can be also used, with great success, in astrophotography to create Star Trails.

Προοπτική στην Φωτογραφία

Εισαγωγή

Η προοπτική είναι η ψευδαίσθηση του βάθους σε μια επίπεδη επιφάνεια δύο διαστάσεων, ώστε η εικόνα να φαίνεται περισσότερο φυσική και ρεαλιστική. Αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό της Αρχιτεκτονικής, της Ζωγραφικής και της Φωτογραφίας.

Κατά το παρελθόν, και σε διάφορους πολιτισμούς, είχαν εφαρμοσθεί διάφορες προσεγγίσεις τις προοπτικής. Η θεμελίωση της όμως, όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα, έγινε στην Αναγεννησιακή Ιταλία. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Η έννοια της προοπτικής εκφράζει τον ουμανιστικό χαρακτήρα της Αναγέννησης. Πλέων η νέα οπτική γωνία και το νέο κέντρο είναι τα μάτια του ανθρώπου – παρατηρητή.

Αυτό το ιστολόγιο φιλοδοξεί να παρουσιάσει τα παρακάτω θέματα:

• Τι είναι η προοπτική.

• Ποια τα είδη της προοπτικής.

• Πως επιτυγχάνουμε φωτογραφικά το κάθε είδος προοπτικής.

• Προοπτική και σύνθεση κάδρου.

• Πως κάνουμε διόρθωση προοπτικής:

  • Ψηφιακά

  • Με φακούς Tilt - Shift

Γενικά για την προοπτική

Η προοπτική είναι μια έννοια η οποία χρησιμοποιείται, πολλές φορές, λανθασμένα γι’ αυτό είναι καλό να δοθεί ο σωστός ορισμός της:

Προοπτική είναι η τεχνική της προβολής μιας τρισδιάστατης εικόνας σε μια δισδιάστατη επιφάνεια (χαρτί ή οθόνη) και της δημιουργίας αίσθησης βάθους σε αυτή. Αυτή η αίσθηση βάθους δημιουργείται από γραμμές που συγκλίνουν σε σημεία τομής που ονομάζονται Σημεία Φυγής. Έτσι τα κοντινότερα, προς τον θεατή, αντικείμενα παρουσιάζονται μεγαλύτερα από τα πιο απομακρυσμένα.

Προοπτική και αίσθηση βάθους σε μια επίπεδη επιφάνεια

Η ανθρώπινη όραση βασίζεται στην προβολή, επάνω στον αμφιβληστροειδή, της εικόνας του περιβάλλοντος, συνεπώς η μέθοδος αυτή απεικόνισης έχει πολλά κοινά με την εμπειρική προοπτική, δηλαδή τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το χώρο και τα αντικείμενα μέσα σ’ αυτόν. Στην πραγματικότητα η ανθρώπινη όραση είναι περισσότερο σύνθετη από το προοπτικό σχέδιο και την φωτογραφία, με αποτέλεσμα αυτά να αποτελούν μια προσέγγιση του σύνθετου τρόπου λειτουργίας της.

Οι φωτογραφικοί φακοί διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες. Μια τέτοια διάκριση είναι μεταξύ φακών διορθωμένων για την καθετότητα των γραμμών (Rectilinear), όπου οι ευθείες γραμμές του φωτογραφικού αντικειμένου προβάλλονται ως ευθείες επάνω στον αισθητήρα της μηχανής και φακών fisheye (Curvilinear) όπου οι ευθείες γραμμές του φωτογραφικού αντικειμένου προβάλλονται ως καμπύλες. Η συντριπτική πλειοψηφία των φωτογραφικών φακών είναι Rectilinear.

Οι Rectilinear φακοί, ανάλογα με τον τρόπο χρήσης τους, μπορούν να απεικονίσουν προοπτική με:

• Ένα σημεία φυγής

• Δυο σημεία φυγής

• Τρία σημεία φυγής

Προοπτική με 1 Σημείο Φυγής

Στον τρισδιάστατο κόσμο υπάρχουν οι διαστάσεις του πλάτους, του ύψους και του βάθους.

Στην προοπτική με 1 Σημείο Φυγής οι γραμμές του ύψους παραμένουν κατακόρυφες, οι γραμμές του πλάτους κάθετες στις γραμμές του ύψους και οι γραμμές του βάθους συγκλίνουν στο 1 Σημείο Φυγής:

Προοπτική με 1 σημείο φυγής

Φωτογραφικά, προοπτική με 1 σημείο φυγής, επιτυγχάνεται στα κτίρια κρατώντας τον αισθητήρα απολύτως παράλληλα προς τον τοίχο της πρόσοψης:

Φωτογραφική μηχανή και προοπτική με 1 σημείο φυγής

Παραδείγματα:

Προοπτική με 2 Σημεία Φυγής

Στην Προοπτική με 2 Σημεία Φυγής οι γραμμές ύψους παραμένουν κατακόρυφες, οι γραμμές πλάτους πλέον δεν είναι κάθετες στις γραμμές ύψους και συγκλίνουν στο Σημείο Φυγής 2 και οι γραμμές βάθους συγκλίνουν στο Σημείο Φυγής 1.

Προοπτική με 2 σημεία φυγής

Φωτογραφικά, προοπτική με 2 σημεία φυγής, επιτυγχάνεται στα κτίρια κρατώντας τον αισθητήρα απολύτως παράλληλα προς την κατακόρυφη ακμή που σχηματίζουν δυο τοίχοι:

Φωτογραφική μηχανή και προοπτική με δυο σημεία φυγής

Παραδείγματα:

Προοπτική με 3 Σημεία Φυγής

Στην Προοπτική με 3 Σημεία Φυγής οι γραμμές ύψους παύουν να είναι κατακόρυφες, συγκλίνοντας στο Σημείο Φυγής 3, οι γραμμές πλάτους πλέον δεν είναι κάθετες στις γραμμές ύψους και συγκλίνουν στο Σημείο Φυγής 2 και οι γραμμές βάθους συγκλίνουν στο Σημείο Φυγής 1.

Προοπτική με τρία σημεία φυγής

Φωτογραφικά προοπτική με 3 σημεία φυγής, επιτυγχάνεται στα κτίρια περιστρέφοντας την μηχανή επάνω (συνήθως) ή κάτω περί τον άξονα του ορίζοντα:

Φωτογραφική μηχανή και προοπτική με τρία σημεία φυγής

Και η παρακάτω προοπτική θεωρείται 3 σημείων:

Προοπτική με τρία σημεία φυγής

Επιτυγχάνεται ως εξής:

Φωτογραφική μηχανή και προοπτική με τρία σημεία φυγής

Παραδείγματα:

Προοπτική και Σύνθεση Κάδρου

Η προοπτική στη φωτογραφία μπορεί να συνδυασθεί άριστα με κανόνες σύνθεση κάδρου.

Σύνθεση κάδρου είναι η συνειδητή διαδικασία να αποφασίσουμε ποια οπτικά στοιχεία θα συμπεριλάβουμε και πως θα τα τοποθετήσουμε σε μια φωτογραφία, ώστε να δημιουργείται ένα αρμονικό σύνολο και μια ευχάριστη εικόνα.

Έχουν αναπτυχθεί διάφοροι κανόνες, που η εφαρμογή τους, μπορεί να κάνει τις φωτογραφίες μας πιο ενδιαφέρουσες.

Προοπτική και Leading Lines

Ένας πολύ χρήσιμος κανόνας είναι οι γραμμές κατεύθυνσης (leading lines), οι οποίες οδηγούν το βλέμμα του θεατή από ένα κομμάτι της σύνθεσης σε ένα άλλο. Συνήθως, ξεκινούν από το κάτω μέρος της φωτογραφίας προς το επάνω, από το προσκήνιο προς το παρασκήνιο. Οι γραμμές κατεύθυνσης μπορεί να είναι οτιδήποτε: ποταμοί, κορμοί δέντρων, γραμμές στην άμμο, φράκτες κτλ. Μπορούν να συνδυαστούν αρμονικά με την κατάλληλη επιλογή προοπτικής.

Στην παραπάνω φωτογραφία έγινε επιλογή Προοπτικής με 1 Σημείο Φυγής. Οι γραμμές της οδοσήμανσης κατευθύνουν το βλέμμα προς τον Όλυμπο (κυρίως θέμα).

Προοπτική και leading lines

Στην παραπάνω φωτογραφία έγινε επιλογή Προοπτικής με 1 Σημείο Φυγής. Τα πλακάκια λειτουργούν ως γραμμές κατεύθυνσης προς το άγαλμα (κυρίως θέμα).

Προοπτική και Κανόνας των Τρίτων

Ένας πολύ διαδεδομένος κανόνας, είναι ο κανόνας των τρίτων. Σε αυτόν στο κάδρο εφαρμόζεται ένα νοητό πλέγμα δυο κατακόρυφων και δυο οριζόντιων γραμμών.

Πλέγμα Κανόνα των Τρίτων

Συστήνεται τα αντικείμενα ενδιαφέροντος να τοποθετούνται επάνω σε κάποιες από αυτές τις γραμμές ή στα σημεία τομής τους. Είναι ένας οδηγός για τοποθετούμε το θέμα εκτός του κέντρου του κάδρου. Η έκκεντρη τοποθέτηση του θέματος δημιουργεί μια πιο δυναμική και ενδιαφέρουσα εικόνα.

Προοπτική με 1 σημείο φυγής και κανόνας των τρίτων

Στην παραπάνω φωτογραφία επιλέχθηκε Προοπτική με 1 Σημείο Φυγής. Δρόμος και πεζόδρομος λειτουργούν ως γραμμή κατεύθυνσης. Ο ορίζοντας τοποθετήθηκε κοντά στην κάτω οριζόντια γραμμή του πλέγματος του κανόνα των τρίτων. Ο στύλος φωτισμού τοποθετήθηκε στην δεξιά κατακόρυφη γραμμή, ενώ οι κοπέλες στην αριστερή. Το Σημείο Φυγής τοποθετήθηκε στο Σημείο 2 του πλέγματος.

Προοπτική και Κάδρο μέσα στο Κάδρο

Ένας άλλος κανόνας είναι το κάδρο μέσα στο κάδρο. Το πρώτο κάδρο είναι τα πραγματικά όρια της φωτογραφίας. Το δεύτερο είναι οποιαδήποτε στοιχεία μέσα στην φωτογραφία που μπορεί να περιβάλλουν το κυρίως θέμα. Είναι ένας τρόπος για να προσδώσουμε βάθος στην φωτογραφία και να κατευθύνουμε το βλέμμα του θεατή στο θέμα.

Στην πρώτη φωτογραφία επιλέχθηκε Προοπτική με 1 Σημείο Φυγής και στην δεύτερη Προοπτική με 2 Σημεία Φυγής.

Προοπτική & εστιακή απόσταση φακού

Η σύγκλιση των γραμμών στα Σημεία Φυγής γίνεται εντονότερη όσο μειώνεται η εστιακή απόσταση του φακού, δηλ όσο ο φακός γίνεται πιο ευρυγώνιος.

Η παρακάτω, αριστερή, φωτογραφία τραβήχτηκε με τηλεφακό, ενώ η δεξιά με ευρυγώνιο.

Διόρθωση Προοπτικής

Πολλές φορές για να χωρέσουμε ένα θέμα (συνήθως ψηλό κτίριο) στο κάδρο περιστρέφουμε την φωτογραφική μηχανή προς τα επάνω, με αποτέλεσμα να παράγεται προοπτική τριών Σημείων Φυγής. Έτσι οι κατακόρυφες γραμμές παύουν να είναι παράλληλες μεταξύ τους και συγκλείνουν στο 3ο Σημείο Φυγής. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η προοπτική 3ων σημείων δεν είναι κάτι αρνητικό. Είναι ζήτημα προσωπικής προτίμησης.

Στην περίπτωση που, για αισθητικούς λόγους, αποφασίσουμε ότι δεν επιθυμούμε Προοπτική 3 Σημείων Φυγής, μπορούμε να επανέλθουμε σε Προοπτική 1 ή 2 Σημείων Φυγής με τους εξής τρόπους:

• Ψηφιακή επεξεργασία με την διόρθωση keystoning στο CaptureOne, Lightroom κτλ.

• Χρήση φακού tilt-shift

Διόρθωση Προοπτικής Ψηφιακά

Η λειτουργία keystoning είναι παρούσα και λειτουργεί παρόμοια σε πολλά προγράμματα ψηφιακής επεξεργασίας εικόνας. Δίνει την δυνατότητα κατακόρυφης, οριζόντιας ή συνολικής διόρθωσης.

Από τις παραπάνω φωτογραφίες συμπεραίνεται ότι η ψηφιακή διόρθωση κροπάρει μεγάλο κομμάτι της φωτογραφίας. Όσο πιο μεγάλη η διόρθωση τόσο πιο μεγάλο το κροπάρισμα. Ο μόνος τρόπος για να το αποφύγουμε είναι να στρέφουμε την κάμερα προς τα πάνω όσο λιγότερο γίνεται και να αφήνουμε αρκετό “αέρα” γύρω από θέμα την ώρα που φωτογραφίζουμε, κάνοντας πολλά βήματα πίσω.

Αυτή η τεχνική δεν εξασφαλίζει επί τόπου το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο γίνεται ορατό μόνο μετά από ψηφιακή επεξεργασία και πολλές φορές μπορεί να καταλήξει σε αποτυχία. Για μια επιτυχημένη έκβαση, απαιτείται άριστη γνώση του οπτικού πεδίου των φακών που χρησιμοποιούνται και, φυσικά, πολύ εξάσκηση.

Διόρθωση Προοπτικής Ψηφιακά με φακό Tilt - Shift

Η χρήση φακού tilt-shift επιτρέπει τον χειρισμό της προοπτικής,μέσω της λειτουργίας shift, σε πραγματικό χρόνο. Η λειτουργία μπορεί να γίνει κατανοητή με τις παρακάτω φωτογραφίες:

Λειτουργία shift, φακού Tilt - Shift

Mε το κατάλληλο shift, λαμβάνουμε την παρακάτω φωτογραφία:

Η λειτουργία shift είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να συνθέσει πανόραμα χωρίς καμία παραμόρφωση:

Πανόραμα, χωρίς παραμόρφωση, με φακό Tilt - Shift

Οι φακοί Tilt - Shift μπορούν να χρησιμοποιηθούν, με μεγάλη επιτυχία και στην αστροφωτογράφιση για δημιουργία Star Trails.