Χρωματική Αρμονία στην Φωτογραφία
Εισαγωγή
Η χρωματική αρμονία έχει να κάνει με την ισορροπημένη, και αισθητικά ευχάριστη, αλληλεπίδραση των χρωμάτων. Οι καλλιτέχνες και οι σχεδιαστές την χρησιμοποιούν για να επιτύχουν μια συγκεκριμένη αισθητική ή να προκαλέσουν συναισθήματα. Υπήρξε θέμα εκτενούς μελέτης σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, αλλά μόνο από την περίοδο της Αναγέννησης και μετά γνώρισε εκτεταμένη κωδικοποίηση.
Χρωματικά μοντέλα
Για να εφαρμοσθεί η χρωματική αρμονία απαιτείται ένα οργανωμένο και κωδικοποιημένο πλαίσιο. Αυτό παρέχουν τα διάφορα χρωματικά μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί. Τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποιούν μέθοδο παρόμοια με το μάτι. Χρησιμοποιούν έναν αριθμό από πρωτογενή χρώματα, δηλαδή χρώματα που δεν μπορούν να παραχθούν από ανάμειξη άλλων χρωμάτων. Όλα τα υπόλοιπα παράγονται από ανάμειξη των πρωτογενών.
Μερικά από τα πιο διαδεδομένα είναι:
Μοντέλο RYB (Red – Yellow – Blue)
Μοντέλο RGB (Red – Green – Blue)
Μοντέλο CMYK (Cyan – Magenta – Yellow - Black)
Χρωματικό Μοντέλο RGB
Σε αυτό το μοντέλο τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Red, Green, Blue – Κόκκινο, Πράσινο, Μπλε. Τα υπόλοιπα χρώματα προκύπτουν μετά από ανάμειξη των πρωτογενών.
Είναι το χρωματικό μοντέλο που χρησιμοποιείται σε οθόνες και αισθητήρες φωτογραφικών μηχανών.
Στην παρακάτω εικόνα, αριστερά παρουσιάζεται αισθητήρας με φίλτρο Bayer και δεξιά αισθητήρας με διάταξη X-Trans.
Η διάταξη X-Trans χρησιμοποιείται μόνο από την Fujifilm, ενώ η διάταξη Bayer χρησιμοποιείται στις περισσότερες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές.
Στην παρακάτω εικόνα παρουσίαζεται μεγέθυνση οθόνης τεχνολογίας ΤΝ, όπου φαίνεται η διάταξη των pixel.
Χρωματικό Μοντέλο CMYK
Σε αυτό το μοντέλο τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Cyan – Magenta – Yellow – Black – Kυανό – Ματζέντα – Κίτρινο – Μαύρο. Στην πράξη η ταυτόχρονη ανάμειξη των πρωτογενών δεν αποδίδει καθαρό μαύρο για αυτό υπάρχει συμπληρωματικά και το μαύρο. Τα υπόλοιπα χρώματα προκύπτουν μετά από ανάμειξη των πρωτογενών.
Είναι το χρωματικό μοντέλο που χρησιμοποιείται στην ψηφιακή εκτύπωση.
Χρωματικό Μοντέλο RYB
Σε αυτό το μοντέλο τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Red, Yellow, Blue – Κόκκινο, Κίτρινο, Μπλε. Τα υπόλοιπα χρώματα προκύπτουν μετά από ανάμειξη των πρωτογενών.
Είναι το χρωματικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε στην κλασσική ζωγραφική.
Ποιο Χρωματικό Μοντέλο;
Δεν υπάρχει καλύτερο ή χειρότερο χρωματικό μοντέλο. Το καθένα έχει τα δυνατά του σημεία σε διαφορετικές εφαρμογές. Εξαιτίας της χρήσης του μοντέλου RYB παραδοσιακά στην ζωγραφική, η οποία είναι πηγή έμπνευσης στην σύνθεση φωτογραφικού κάδρου, το ιστολόγιο αυτό θα στηριχθεί στο μοντέλο RYB.
Ο Χρωματικός Κύκλος
Ένα βοήθημα για την κατανόηση της χρωματικής αρμονίας είναι ο χρωματικός κύκλος.
Τα χρώματα πάνω του είναι ομαδοποιημένα σύμφωνα με :
τη σχέση τους, όπου διακρίνονται σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή.
την έντασή τους, όπου διακρίνονται σε ψυχρά ή θερμά.
τη θέση τους πάνω στο χρωματικό κύκλο, διακρίνονται σε συμπληρωματικά, αναλογικά ή μονοχρωματικά. Οι συνδυασμοί των παραπάνω χρωμάτων συγκροτούν τις πιο διαδεδομένες χρωματικές αρμονίες
Πρωτογενή Χρώματα
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, στο μοντέλο RYB τα πρωτογενή χρώματα είναι τα Red, Yellow, Blue – Κόκκινο, Κίτρινο, Μπλε. Τα χρώματα αυτά δεν μπορούν να δημιουργηθούν από τη μίξη άλλων χρωμάτων. Αντίθετα, όλα τα υπόλοιπα χρώματα τα δευτερεύοντα και τα ενδιάμεσα δημιουργούνται από τη μίξη των τριών βασικών χρωμάτων.
Δευτερεύοντα Χρώματα
Τα δευτερεύοντα χρώματα είναι το πράσινο, το πορτοκαλί και το μοβ.
Κάθε δευτερεύων χρώμα δημιουργείται από τη μίξη δύο πρωτευόντων χρωμάτων, αυτών που βρίσκονται αριστερά και δεξιά του πάνω στον χρωματικό κύκλο. Έτσι, η μίξη του κόκκινου και το κίτρινου δίνει το πορτοκαλί, η μίξη του κίτρινου και του μπλε δίνει το πράσινο και η μίξη του μπλε και του κόκκινου δίνει το μοβ.
Αυτό, με ένα πιο παραστατικό τρόπο απεικονίζεται στην παρακάτω εικόνα.
Τριτογενή Χρώματα
Τα τριτογενή χρώματα παράγονται από τη μίξη ενός δευτερεύοντος με ένα πρωτεύων χρώμα, αυτών που βρίσκονται αριστερά και δεξιά του πάνω στον χρωματικό κύκλο. Ένα παράδειγμα:
Ψυχρά Χρώματα
Είναι όλες οι αποχρώσεις που βρίσκονται στον χρωματικό κύκλο δίπλα στο μπλε, το πράσινο και το βιολετί. Πήραν το όνομα τους από τις αποχρώσεις του πάγου και του νερού και συχνά συνδέονται με συναισθήματα ηρεμίας, χαλάρωσης ή ακόμη και μελαγχολίας. Φανταστείτε την ηρεμία ενός καταγάλανου ωκεανού ή τη γαλήνη ενός δάσους. Οι φωτογράφοι συχνά χρησιμοποιούν αυτές τις αποχρώσεις για να αναδείξουν μια διάθεση χαλαρής ή περισυλλογής και αποστασιοποίησης.
Ο Κλωντ Μονέ χρησιμοποιεί ψυχρά χρώματα για να δώσει στον πίνακα “Κλάδος του Σηκουάνα κοντά στο Giverny” μια γαλήνια αίσθηση.
Χαρακτηριστική η γαλάζια περίοδος (1901-1904) στην ζωγραφική του Πικάσο. Οι πίνακες αυτής της περιόδου, χαρακτηρίζονται από το μπλε χρώμα ή αποχρώσεις του και συμβολίζουν μία συναισθηματικά φορτισμένη περίοδο της ζωής του.
Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από ψυχρά χρώματα.
Θερμά Χρώματα
Θερμά (όπως τα κόκκινα, τα πορτοκαλί και τα κίτρινα): Αυτά τα χρώματα συχνά φέρνουν συναισθήματα ζεστασιάς, ενέργειας και ενθουσιασμού. Σκεφτείτε ένα φλογερό ηλιοβασίλεμα ή τη λάμψη των φύλλων του φθινοπώρου. Στη φωτογραφία, η χρήση αυτών των χρωμάτων μπορεί να δημιουργήσει μια αισιόδοξη, ζωντανή διάθεση, κάνοντας τον θεατή να νιώθει πιο κοντά ή πιο αφοσιωμένος στην εικόνα.
Παράδειγμα χρήσης θερμής παλέτας χρωμάτων στη ζωγραφική ο πίνακας “Ηλιοτρόπια ” του Βίνσεντ βαν Γκογκ.
και ο πίνακας “IN THE WARM FOG ” του Leonid Afremov.
Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από θερμά χρώματα.
Διαδεδομένες Χρωματικές Αρμονίες
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η χρωματική αρμονία έχει να κάνει με την ισορροπημένη, και αισθητικά ευχάριστη, αλληλεπίδραση των χρωμάτων. Έχουν καθιερωθεί ορισμένοι χρωματικοί συνδυασμοί που είναι ενστικτωδώς ευχάριστες στο μάτι. Οι βασικότεροι από αυτούς είναι:
Συμπληρωματικά χρώματα
Αναλογικά χρώματα
Μονοχρωματικά χρώματα
Συμπληρωματικά Χρώματα:
Τα χρώματα που είναι το ένα απέναντι από το άλλο στον χρωματικό τροχό ονομάζονται συμπληρωματικά. Χρωματικές αρμονίες με συμπληρωματικά χρώματα κυριαρχούνται από συνδυασμούς κόκκινου – πράσινου, πορτοκαλί – μπλε και μοβ – κίτρινου.
Η υψηλή αντίθεση των συμπληρωματικών χρωμάτων δημιουργεί μια ζωντανή εμφάνιση ιδίως όταν χρησιμοποιούνται σε πλήρη κορεσμό. Όπως οι ισχυρότερες αντιθέσεις, τα συμπληρωματικά χρώματα έχουν την τάση να αναδεικνύουν το ένα το άλλο. Συμπληρωματικοί συνδυασμοί χρωμάτων χρησιμοποιούνται για να αναδειχθεί ένα στοιχείο μέσα στην φωτογραφία.
Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από συμπληρωματικά χρώματα.
Αναλογικά Χρώματα:
Τα χρώματα που είναι το ένα δίπλα στο άλλο στο χρωματικό τροχό ονομάζονται αναλογικά. Χρωματικές αρμονίες με συμπληρωματικά χρώματα κυριαρχούνται από συνδυασμούς πράσινου – κίτρινου, κίτρινου – πορτοκαλί, πορτοκαλί – κόκκινου, κόκκινου – μοβ, μοβ – μπλε και μπλε – πράσινου. Απαντώνται συχνά στη φύση και είναι αρμονικοί και ευχάριστοι στο μάτι. Συνήθως ταιριάζουν καλά και δημιουργούν γαλήνιες εικόνες. Στις συνθέσεις αυτές καλό είναι ένα χρώμα να κυριαρχεί και ένα δεύτερο για να υποστηρίζει.
Στις παρακάτω φωτογραφίες η χρωματική παλέτα κυριαρχείται από αναλογικά χρώματα.
Μονοχρωματικά Χρώματα:
Μονοχρωματική θεωρείται κάθε φωτογραφία που περιέχει μόνο τις αποχρώσεις ή τους τόνους συγκεκριμένου χρώματος. Η προτεραιότητα σε ένα χρώμα, πετυχαίνει την προβολή συγκεκριμένης αισθητικής και ψυχικής διάθεσης, με λιτά μέσα και αφαιρετική προσέγγιση. Δομές, γεωμετρίες και μοτίβα μπορούν να αναδειχτούν με έναν πολύ καλό χειρισμό του φωτισμού και της αντίθεσης.
